Akciğer kanseri, dünyada en yaygın kanser tiplerinden biridir ve ölümcül sonuçları olan önemli bir sıhhat sorunu olarak yer alıyor. Sigara içimi, pasif sigara dumanına maruz kalma ve çeşitli çevresel faktörler, akciğer kanseri gelişimi için değerli risk faktörleri olarak biliniyor. Akciğer kanseri, ekseriyetle başlangıçta belirti vermeden ilerler ve ekseriyetle daha ileri evrelerde teşhis edilir. Evreleme, kanserin yayılımını ve ilerlemesini belirlemek için kullanılan bir sınıflandırma sistemidir ve tedavi planının belirlenmesinde kıymetli bir rol oynar. Akciğer kanserinin tedavisi, cerrahi müdahale, radyoterapi, kemoterapi, maksada yönelik tedaviler ve immünoterapi üzere çeşitli formülleri içerebilir. Her hasta için tedavi yaklaşımı bireyselleştirilir ve multidisipliner bir yaklaşım benimsenir. Akciğer kanseriyle gayrette erken teşhis ve tesirli tedavi değerlidir.
AKCİĞER KANSERİ NEDİR?
Akciğer kanseri, akciğerlerde başlayan ve hücrelerin denetimsiz bir halde büyümesi ve çoğalması sonucu oluşan bir çeşit kanserdir. Akciğer kanseri ekseriyetle sigara içimiyle ilişkilendirilir, lakin sigara içmeyen insanlarda da ender durumlarda gelişebilir.
Akciğer kanseri, çoklukla iki ana tipte sınıflandırılır:
Küçük hücreli akciğer kanseri: Küçük hücreli akciğer kanseri çoklukla süratli büyüyen ve başka organlara yayılma eğiliminde olan bir tiptir. Bu çeşit akciğer kanseri ekseriyetle sigara içenlerde görülür.
Küçük hücreli dışı akciğer kanseri: Küçük hücreli dışı akciğer kanseri, daha yaygın olan bir çeşittir. Bu tip, hücrelerin akciğerlerin iç astar katmanından (epitel) kaynaklandığı non-küçük hücreli kanserleri içerir. Non-küçük hücreli akciğer kanseri bazen yavaş büyüyebilir ve başka organlara yayılma eğilimi daha az olabilir.
Akciğer kanseri çoklukla başlangıçta belirti vermez ve ilerledikçe belirtiler ortaya çıkar. En sık görülen belirtiler ortasında daima öksürük, nefes darlığı, kan tükürme, göğüs ağrısı, ses kısıklığı, kilo kaybı ve yorgunluk yer alır.
Akciğer kanseri teşhisi, fizik muayene, görüntüleme testleri (örneğin, akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi), biyopsi ve bazen kan testleri üzere tekniklerle konulur. Tedavi seçenekleri, kanserin evresine, tipine ve hastanın genel sıhhat durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri ortasında cerrahi müdahale, kemoterapi, radyoterapi ve immünoterapi üzere yollar bulunabilir.
AKCİĞER KANSERİ BELİRTİLERİ NELER?
Akciğer kanseri, başlangıçta belirti vermeden ilerleyebilir ve birçok vakit daha ileri evrelerde fark edilir. Lakin, ilerleyen devirlerde ortaya çıkan birtakım yaygın belirtiler şunlardır:
Sürekli öksürük: Öksürük, akciğer kanserinin en sık görülen belirtisidir. Öksürük daima devam edebilir yahut berbatlaşabilir. Kan tükürme (hemoptizi) de öksürük ile birlikte görülebilir.
Nefes darlığı: Akciğer kanseri akciğerlerin olağan işlevini etkileyerek nefes darlığına neden olabilir. Süratli nefes alma yahut zahmetle nefes alma hissi oluşabilir.
Göğüs ağrısı: Akciğer kanseri göğüste ağrı yahut rahatsızlık hissiyle ilişkilendirilebilir. Göğüs ağrısı ekseriyetle ilerlemiş evrelerde ortaya çıkar.
Ses kısıklığı: Akciğer kanseri, ses tellerine baskı yaparak ses kısıklığına yol açabilir.
Yorgunluk ve halsizlik: Kanser, bedenin güç düzeylerini etkileyebilir, bu da şahısta daima yorgunluk ve halsizlik hissi yaratabilir.
İştah kaybı ve kilo kaybı: Akciğer kanseri iştahı azaltabilir ve kilo kaybına neden olabilir. Bu belirti çoklukla kanserin ilerlemiş evrelerinde daha besbellidir.
Yutma zahmeti: Akciğer kanseri, yemek borusuna baskı yaparak yutma zahmetine neden olabilir.
Kemik ağrısı: Akciğer kanseri, kemiklere yayıldığında kemik ağrısı meydana gelebilir. Sırt, kalça yahut kaburgalarda ağrı yaygın olarak görülen bölgelerdir.
AKCİĞER KANSERİ NEDENİ
Akciğer kanserinin temel nedeni, olağan hücrelerin denetimsiz bir halde büyüyerek kanserli hücrelere dönüşmesidir. Akciğer kanserine yol açan faktörler ortasında çevresel etkenler ve şahsî risk faktörleri bulunur. İşte akciğer kanserinin yaygın nedenleri:
Sigara içmek: Sigara içmek, akciğer kanserinin en değerli nedenidir. Sigaradaki ziyanlı kimyasallar ve toksinler, akciğerlere nizamlı olarak maruz kalındığında, hücrelerde genetik değişikliklere neden olabilir ve kanser gelişimini tetikleyebilir. Sigara içenlerde akciğer kanseri riski, sigara içmeyenlere nazaran değerli ölçüde daha yüksektir.
Pasif sigara içimi: Sigara dumanına maruz kalmak, pasif sigara içimi olarak isimlendirilir. Sigara içilen ortamlarda bulunmak, sigara dumanına maruz kalan bireylerde akciğer kanseri riskini artırabilir.
Radon gazı: Radon, doğal olarak toprak ve kayaçlarda bulunan radyoaktif bir gazdır. Kapalı yahut makus havalandırılan bölgelerde birikerek yüksek düzeylere çıkabilir. Radon gazına uzun mühlet maruz kalma, akciğer kanseri riskini artırır.
Mesleki maruziyet: Kimi mesleklerde çalışanlar, teneffüs yoluyla ziyanlı unsurlara maruz kalabilirler. Asbest, arsenik, nikel, krom, katran, radyasyon üzere hususlar akciğer kanseri riskini artırabilir.
Çevresel faktörler: Hava kirliliği, endüstriyel kirleticiler, konutta yahut iş yerinde yanıcı unsurların kullanımı üzere çevresel faktörler de akciğer kanseri riskini artırabilir.
Aile hikayesi: Ailede akciğer kanseri hikayesi olan şahıslar, genetik yatkınlık nedeniyle daha yüksek bir risk altında olabilirler.
Kronik akciğer hastalıkları: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) üzere kronik akciğer hastalıklarına sahip olmak, akciğer kanseri riskini artırabilir.
Radyasyon maruziyeti: Yüksek dozda radyasyona maruz kalma (örneğin, radyoterapi tedavisi) akciğer kanseri riskini artırabilir.
AKCİĞER KANSERİ EVRELERİ NELER?
Akciğer kanseri evreleri, kanserin yayılımını ve ilerlemesini belirlemek için kullanılan bir sınıflandırma sistemidir. Ekseriyetle TNM (Tümör, Lenf düğümü, Metastaz) sistemi kullanılarak evrelendirme yapılır. İşte genel olarak kabul edilen evreleme sistemi:
Evre 0: Kanser yalnızca akciğer içindeki çok küçük bir alanda bulunur. Bu evre ayrıyeten “karsinoma in situ” olarak da isimlendirilir ve kanser hücreleri akciğerin iç astar katmanını tesirler.
Evre 1: Kanser yalnızca akciğerdeki bir bölgeye sonludur ve yakındaki lenf düğümlerine yayılmamıştır. Tümörün boyutu 3 cm’den küçüktür.
Evre 2: Kanser, akciğerdeki bir bölgeden başkasına yahut yakındaki lenf düğümlerine yayılmış olabilir. Bu evre iki alt evreye ayrılır:
Evre 2A: Tümör, akciğerin komşu bölgelerine yayılmıştır yahut tümör boyutu 5 cm’den küçükken lenf düğümlerine yayılmıştır.
Evre 2B: Tümör boyutu 5 cm’den büyüktür ve komşu organlara yahut lenf düğümlerine yayılmıştır.
Evre 3: Kanser, akciğerdeki bir bölgeden başkasına yahut daha uzak lenf düğümlerine yayılmıştır. Bu evre üç alt evreye ayrılır:
Evre 3A: Tümör, akciğerin komşu bölgelerine yayılmıştır ve mediastinal (göğüs boşluğunun ortasında yer alan) lenf düğümlerine yayılmıştır.
Evre 3B: Tümör, akciğerin karşı tarafına yahut göğüs boşluğunun dışına yayılmıştır yahut ana soluk borusuna (trakea) yahut büyük kan damarlarına baskı yapmıştır.
Evre 3C: Tümör, daha uzak lenf düğümlerine yayılmıştır.
Evre 4: Kanser, akciğer dışındaki öbür organlara (örneğin, karaciğer, kemikler, beyin) yahut lenf düğümlerine yayılmıştır. Bu evre metastatik akciğer kanseri olarak isimlendirilir.
Evreleme, hastalığın idaresi ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi sağlar. Tedavi planı, kanserin evresine, çeşidine ve hastanın genel sıhhat durumuna bağlı olarak belirlenir. Evreleme, hastanın prognozunu (beklenen seyir) kıymetlendirir ve tedavi seçeneklerini belirlemeye yardımcı olur. Evreleme tıpkı vakitte tabiplerin tedavi planını şahsa mahsus olarak uyarlamasına ve hastanın cevabını takip etmesine yardımcı olur.
Akciğer kanserinde evrelendirme, çoklukla aşağıdaki halde söz edilir:
Evre 0: Tümör yalnızca akciğer içinde lokalize durumdadır.
Evre I: Tümör akciğerde hudutlu bir alanda bulunur ve lenf düğümlerine yayılmamıştır.
Evre II: Tümör akciğerdeki bölgeden öbür bölgelere yayılmış olabilir yahut komşu lenf düğümlerine yayılmış olabilir.
Evre III: Tümör daha yaygın bir halde akciğerde ve lenf düğümlerinde yayılmış olabilir.
Evre IV: Tümör, akciğer dışındaki organlara (uzak metastazlar) yayılmıştır.
Bu evreleme sistemi, tedavi seçeneklerini ve hastanın prognozunu belirlemek için kullanılır.
Tedavi çoklukla erken evrelerde cerrahi müdahale ile başlar, ileri evrelerde ise radyoterapi, kemoterapi, amaca yönelik tedaviler yahut immünoterapi üzere sistemik tedavi usulleri kullanılabilir. Metastatik evrelerde ise tedavi çoklukla palyatif gayelidir, yani semptomların hafifletilmesi ve hayat kalitesinin uygunlaştırılması odaklanır.
AKCİĞER KANSERİ TEDAVİSİ NASIL?
Akciğer kanseri tedavi metotları, kanserin evresine, çeşidine ve hastanın genel sıhhat durumuna bağlı olarak belirlenir. Ekseriyetle birden fazla tedavi sistemi bir ortada kullanılır. İşte yaygın olarak kullanılan akciğer kanseri tedavi usulleri:
Cerrahi tedavi: Erken evre akciğer kanserinde, tümörün büsbütün çıkarılması gayesiyle cerrahi müdahale uygulanabilir. Bu çoklukla akciğerin bir kısmının yahut tamamının çıkarılması (lobektomi yahut pnömonektomi) manasına gelir. Lenf düğümlerine de bakılabilir ve etkilenen lenf düğümleri çıkarılabilir. Cerrahi çoklukla lokalize kanserlerde tercih edilen bir seçenektir.
Radyoterapi: Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek yahut büyümelerini durdurmak için yüksek güçlü ışınların kullanıldığı bir tedavi metodudur. İlaç tedavisi ile birlikte yahut cerrahi öncesi yahut sonrasında radyoterapi uygulanabilir. Hedeflenen radyoterapi (dış ışın tedavisi) yahut radyoaktif husus içeren yerleştirilen implantlar (brakiterapi) kullanılabilir.
Kemoterapi: Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek yahut büyümelerini durdurmak için ilaçların kullanıldığı bir tedavi usulüdür. Çoklukla sistemik olarak uygulanır, yani ilaçlar bedene yayılır ve kanser hücrelerini bedenin farklı bölgelerinde maksatlar. Kemoterapi ekseriyetle öbür tedavi sistemleriyle birlikte kullanılır.
Hedefe yönelik tedaviler: Kimi akciğer kanserleri belli genetik değişikliklere sahip olabilir. Bu durumda, maksada yönelik tedaviler kullanılabilir. Amaca yönelik tedaviler, kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını hedefleyen spesifik ilaçları içerir. Bunlar, genetik testlerle belirlenen spesifik maksatlar üzerine tesir eder.
İmmünoterapi: İmmünoterapi, bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı savaşmaya teşvik etmek için kullanılan bir tedavi yoludur. İmmünoterapi, bedenin kendi bağışıklık sistemini kanser hücrelerini tanımasına ve yok etmesine yardımcı olan ilaçları içerir.
Destekleyici bakım: Akciğer kanseri tedavisinin yanı sıra, hastaların semptomların yönetilmesi, ağrı denetimi, beslenme takviyesi, ruhsal takviye ve palyatif bakım üzere destekleyici tedavileri barındırır.
Yeni tedavi yolları ve klinik çalışmalar: Akciğer kanseri tedavisinde daima olarak yeni tedavi formülleri ve ilaçlar geliştirilmektedir. Klinik çalışmalara katılmak, hastalar için yeni ve umut vadeden tedavi seçeneklerine erişim sağlayabilir. Klinik çalışmalar, yeni ilaçların aktifliğini ve güvenliğini pahalandırmak hedefiyle yapılan araştırmalardır.
Tedavi planı, hastanın kanserin evresine, genel sıhhat durumuna ve tercihlerine bağlı olarak bireyselleştirilir. Çoklukla multidisipliner bir yaklaşım benimsenir, yani onkologlar, cerrahlar, radyoterapistler ve öbür sıhhat uzmanları bir ortaya gelerek en uygun tedavi planını belirlerler.
Ayrıca, akciğer kanseri tedavisine ek olarak, hastaların semptom idaresi, ağrı denetimi, beslenme dayanağı, ruhsal dayanak ve palyatif bakım üzere destekleyici bakıma da muhtaçlıkları olabilir. Bu cins destekleyici tedaviler, hastaların ömür kalitesini uygunlaştırmayı ve semptomları hafifletmeyi gayeler.
Kaynak: Sözcü