Diyarbakır’da sarsıntının etkilediği yerler ortasında Sur ilçesindeki tarihi yapılar da yer alıyor. 349 yılında Roma İmparatoru 2. Constantinious tarafından yaptırılan 5.5 kilometre uzunluğundaki dünyanın en eski surları da birinci sefer bir zelzeleden önemli manada etkilendi.
Resmi kayıtlara nazaran bugüne kadar yaşanan sarsıntılardan etkilenmeyen surlardan ‘Tek Kapı Burcu’ orta göbekten yıkıldı. Devasa taşlar burcun altındaki parkın içine birbiri arkasına düşerken, zabıta grupları güvenlik şeridi çekerek alana girişlerin riskli ve tehlikeli olduğu ikazında bulundu.
Terör örgütü PKK’nın 2015-2016 yıllarında kelamda özerklik ilanıyla çukur ve hendek olaylarında ağır hasar vermesinden sonra “Surlarda diriliş başladı” sloganıyla iki bakanlığın işbirliğiyle başlatılan onarım çalışmalarında surların bir baştan, öteki başa yenilenerek turizme kazandırılması için kentte ağır çalışmalar yürütülüyordu. Orta göbekten yıkılan ve ağır hasar alan Tek Kapı Burcu da kısa mühlet evvel onarımdan geçirilmişti.
KEÇİ BURCU DA ZİYAN GÖRDÜ
Mardin Kapı semtindeki fotoğraf stantları ile gibisi sanatsal aktifliklerin içinde yapıldığı Keçi Burcu’nun batı yakasında yüzlerce kilo yükteki taşların yerinden döküldüğü, dökülen bölgelerde dolgu duvarlarda dikey çatlaklar oluştuğu tespit edildi. Yapıdaki bağlayıcı harcın yumuşaması ve bağlayıcı özelliğini kaybetmesi nedeniyle sarsıntıdaki sarsıntı sonucu alanın yıkılmış olabileceği bedellendiriliyor. En büyük hasarın 18 ile 19 No’lu burçlar da yaşandığı ve bu iki burç ortasındaki sur duvarlarında geniş çaplı dökülme ve yıkılmalar gözlendiği aktarıldı.
TARİHİ MESCİTLER DE HASAR GÖRDÜ
Yapılan tespitlere nazaran surlar, burçlar, sur duvarları, tarihi kapılar ile Osmanlı devrine ilişkin Mimar Sinan yapıtı; Behram Paşa Cami ile Parlı Sefa Cami, eski Baro Lideri Tahir Elçi’nin ayakları altında hayatını kaybettiği Akkoyunlu yapıtı 4 ayaklı Minare ve Pir Mutahhar Cami zelzelede hasar gördü. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıkları Muhafaza Derneği tarafından hazırlanan raporda, surların burç ve burç ortalarında toplam 30 noktada göçükler, yatay, dikey çatlaklar, yarıklar, dikey, yatay derz boşalmaları, payanda taşlarının düşmesi, kabarmalar tespit edilerek, taş düşme risklerinin devam ettiği bildirildi.
MİNARE ÇATLADI ACİL ONARIMA ALINDI
Hz. Süleyman ve 27 Şehit Sahabe türbesinin bulunduğu açık hava müzesi olan iç Kale’nin üzerine inşa edildiği kayalıklarda, kaya katmanında yıkım oluştuğu ve tıpkı kayalık yüzeyde çok sayıda çatlak olduğu ve yıkılma riskine karşı acil onarım başlatılması gerektiğine dikkat çekildi. 4 Ayaklı Minare’nin kuzey cephesindeki sütünün üstündeki yekpare kirişin ortasında daha evvel var olan dikey çatlakla birlikte, kirişin üzerinde üst gerçek uzanan derzlerde de zelzele sonrası ayrışmalar oluştuğu belirtildi. 1454-1478 yıllarında inşa edilen İskender Paşa Mahallesi’ndeki Parlı Sefa Caminin de minaresi çatladı. Caminin minaresinin gövdesinden düstura yakın kısmında üst hakikat uzanan yer yer derin çatlaklar, ayrışma ve dökülmeler olduğu tespit edildi.
MİMAR SİNAN YAPITI BEHRAM PAŞA CAMİİ DE HASAR GÖRDÜ
1572 yılında Diyarbakır Valisi Behram Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan Sur’un Abdaldede Mahallesi’ndeki tarihi Behram Paşa Mescidi de sarsıntıdan etkilendi. Duvarlarında derin çatlaklar oluşan caminin doğu ve batısındaki müezzin mahfilinde derin çatlaklar oluştu. 30’u sur, burç ve duvarları, 3’ü de cami olmak üzere 33 anıtsal yapı zelzeleden etkilendi. Parlı Sefa Mescidinin minaresi tehlike arz ettiği için etrafı güvenlik şeridi ile kapatıldı. İskele kurulan minare onarıma alındı. Üzerine de cami cemaatinin yaklaşmaması için “Bu yapı tehlike arz etmektedir” yazısı asıldı.