İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Meclisi kasım ayı oturumlarının son birleşiminde İBB’nin 2023 yılı bütçesi görüşüldü. İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, meclise 115 milyar 250 milyon TL’lik bütçeyi sundu.
İmamoğlu 2023 bütçesini milletin sevgi ve itimadını kazanmanın inanç ve motivasyonuyla hazırladıklarını belirterek bütçeyi “2023 yılında toplam bütçe gelirlerimizi 95 milyar 250 milyon lira. Toplam bütçe masraflarımızı ise 115 milyar 250 milyon lira olarak tasarladık. Bu durumda 2023 yılında hizmet ve yatırımlarımız için 20 milyar lira finansmana gereksinim duyacağımızı öngörüyoruz. Bunun 7 milyar lirasını nakit ve Eurobond mevcudumuzdan karşılamayı, yaklaşık 13 milyar lirasını ise borçlanmayla finanse etmeyi planlıyoruz” formunda özetledi.
KONSOLİDE BÜTÇE 163 MİLYAR TL
2023 yılında İSKİ ve İETT dahil toplam 163 milyar liralık konsolide bütçeyi yöneteceklerini anlatan İmamoğlu “Konsolide bütçemizde ise bu yıl yatırıma 70 milyar lira ayırdık. İştirak şirketlerimiz 2023 yılında toplam 155 milyar lira bütçe büyüklüğüne ulaştı. 2023 yılında iştiraklerimiz de dahil toplam 318 milyar 848 milyon lira büyüklüğünde bir bütçeyi yöneteceğiz. Bunun toplam 73 milyar lirası yatırım bütçesi” dedi.
100’ÜNCÜ YILIN BİRİNCİ BÜTÇESİ
İmamoğlu, bu bütçenin cumhuriyetin kuruluşunun 100. yılına denk gelen 2023 yılı hizmet ve faaliyetlerimizin bütçesi olacağını belirterek “100. yılımıza girerken, 100 milyar lirayı aşkın bir bütçe ile faaliyetlerimizi yürüteceğiz. 2023 yılını hem Cumhuriyetin kazanımlarını tekrar tekrar özümseyerek ve sahiplenerek yaşayacağız. Hem de Cumhuriyetimizi bugün bulunduğu noktadan daha ileriye, hak ettiği noktaya taşımak için çalışacağız. 100 yıl evvel ‘Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir’ diyen bir başkan, bağımsızlığı şiar edinmiş bu halkı Cumhuriyet ile taçlandırdı. O başkanın, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yolundan yürümeye devam edeceğiz. Daima birlikte ileriye gideceğiz; kimseyi geride bırakmayacağız, kapsayıcı olacağız; birlikte yol alacağız…” diye konuştu.
BÜTÇEDE 3 ÖNCELİK
İmamoğlu, bütçenin önceliklerini şöyle anlattı:
* “Bütçemizin en az yarısını yatırım harcamalarına ayırarak kentimizi öncelemek. Toplumsal yardımların bütçedeki hissesini koruyarak hemşehrilerimizi öncelemek. Çalışanlarımızı enflasyona ezdirmeyerek işçimizi öncelemek. Memnuniyetle söylüyorum ki 2023 yılı bütçemiz bu 3 önceliğimizi de gerçekleştirdiğimiz bir bütçe oldu. Biz bu süreci öncelikle hukuka uygun yürütmenin taahhüdünü veriyoruz. Lakin o denli görünüşte, kağıt üstünde hukuksallıktan kelam etmiyorum. Objektif kuralların gerisinden dolanmaya asla tevessül etmeyen, mutlak şeffaflıktan beslenen bir süreçten kelam ediyorum.
* Gerçek bir şeffaflığın olmadığı idarelerde, minareyi çalanın kılıfını da hazırladığını çok gördük. Buna fırsat tanımayacağız, şeffaf bütçe idaresinden asla taviz vermeyeceğiz.”
“BÜTÇE, VATANDAŞIN HELAL PARASIDIR, İSRAFA MÜSAADE VERMEYECEĞİZ”
İmamoğlu, “Bütçemizi tam bir disiplinle direktörün taahhüdünü veriyoruz. Bütçe, bize emanet edilmiş para demektir. Kutsal emanettir. O para, vatandaşın helal parasıdır ve bunu bilerek, bunu hissederek kullanılmalıdır. Biz bu türlü hissetmeye, bu türlü davranmaya devam edeceğiz. Bütçe gayeleri bizim vatandaşa verdiğimiz sözlerimizdir. Onları yerine getirmek için var gücümüzle çalışacağız. Biz idareye talip olurken, vatandaşlarımıza ‘israf tertibini ortadan kaldırma’ kelamı verdik. Bu yoldaki çabamıza, 3 yıldır sürdürdüğümüz kararlılıkla devam edeceğiz ve bu kadim kentte hiçbir şartta kamu kaynaklarının israf edilmesine müsaade vermeyeceğiz. İsrafı olağanlaştıran bir anlayış içerisinde olmayacağız. İsraf ve istismarın iç içe geçtiği, hukuk dışı, ahlak dışı uygulamalara asla geçit vermeyeceğiz” dedi.
BÜTÇENİN YÜZDE 50’Sİ YATIRIMA
İmamoğlu, yatırım harcamalarının toplam bütçenin yüzde 50’sini oluşturduğunu, yatırımlara toplam 57 milyar lira ayırdıklarını belirterek yatırım hissesini 2022 yılına kıyasla yüzde 99 oranında arttırdıklarının yani 2’ye katladıklarını söz etti. İmamoğlu “İstanbul’da plansız, projesiz, siyasi parti tercihlerine nazaran şekillenen kelamda yatırım zamanını kapattık” dedi. 2023 yılı yatırım harcamalarının yüzde 41’ini teşkil eden raylı sistem yatırımları için 23 milyar 625 milyon lira kaynak ayırdıklarını açıkladı.
KREŞ SAYISI 100’ÜN ÜZERİNE ÇIKACAK
Dar gelirli ailelerin çocukların eğitimi için 708 milyon lira bütçeyi 2 katına çıkararak 1 milyar 538 milyon liraya yükselttiklerini vurgulayan İmamoğlu, bugün 41 olan kreş sayısının da 2023 yılında 100’ün üzerine çıkacağını duyurdu. Daha fazla çocuğa ulaşmak için halk süt takviyesine 200 milyon lira bütçe ayırdıkları belirterek 2019 yılında ayda 59 bin çocukla başladıkları bu hizmette şu anda 87 bin çocuğa süt ulaştırdıklarını anlattı. Yeni yılda gayenin 100 bin çocuğa süt ulaştırmak olduğunu söyledi.
75 BİN GENCE 4 BİN 500 TL BURS
Gençlere yaptıkları yardımları da anlatan İmamoğlu “2022 yılında 2 bin 800 gence yurt imkânı sağladık. Bu kapasiteyi 2023 yılında 5 bine çıkaracağız. 2023 bütçesinde genç üniversiteli eğitim takviyesi için 300 milyon lira ayırdık. 2022-2023 eğitim öğretim periyodunda yaklaşık 75 bin gencimize kişi başına 4 bin 500 lira nakit dayanağında bulunacağız. ‘Sen Oku Diye’ takviye programımız kapsamında yetim, öksüz, engelli ve şehit çocuğu öğrencilerimize 50 milyon lira eğitim takviyesi vereceğiz” dedi.
MEME KANSERİ VE HİJYEN İÇİN BÜTÇE AYRILDI
İmamoğlu bayanlara yönelik olarak göğüs kanseri tarama hizmetleri için birinci kez 2023 yılında bütçe oluşturduklarını açıklayarak “Bu hizmet için 11 milyon lira ayırdık. Yeniden birinci kez 2023 yılında bayanlara hijyen takviyesi için 58 milyon lira bütçe ayırdık. 0-4 yaş çocuğu olan annelere verdiğimiz fiyatsız toplu taşıma imkânı için bu yıl 39 milyon lira kaynak aktarmıştık. Bu fiyatı 2023 yılında 59 milyon liraya çıkarıyoruz” dedi.
SOSYAL YARDIM 3 KAT ARTTIRILDI
Bu yıl 203 bini aşkın gereksinim sahibi vatandaşa İstanbul Kart ile sistemli ödeme yapıldığını söz eden İmamoğlu şöyle konuştu:
* “Bunun yanı sıra 124 bini aşkın vatandaşımıza da tek seferlik ödemede bulunduk. Bu iki nakdi yardımın toplamı bugün itibariyle 618 milyon lira tutmaktadır. 2023 bütçesinde bu sayısı 3 kat artırarak 1 milyar 235 milyon liraya yükselttik. Yeniden muhtaçlık sahibi vatandaşlarımız için 2022 yılında ayırdığımız 33 milyon lira fiyatındaki besin hijyen kolisi dayanağını gelecek yıl 2,5 kat artırarak 80 milyon liraya çıkardık.
* Muhtaçlık sahibi hemşehrilerimiz için geçen yıl 25 milyon lira ayırdığımız giysi ve eşya yardımını bu yıl 2 kattan fazla artırarak 50 milyon liraya yükselttik. Ayrıyeten gereksinim sahibi hemşehrilerimizin hayat şartlarının uygunlaştırılması için 2023 bütçesinde 115 milyon lira ayırdık. Toplumsal hizmet bütçemizde engelli hizmetleri için geçen yıl ayrılan 174 milyon lirayı bu yıl yaklaşık 2 katına çıkararak 324 milyon lira bütçe ayırdık.”
“10 METRO SINIRI DURMUŞTU”
Raylı sistem yatırımları hakkında da bilgi veren İmamoğlu şöyle konuştu:
* “2023 yılında raylı sistem yatırımları için 23 milyar 625 milyon lira bütçe ayırdık. Vazifeye geldiğimiz 2019 Haziranında 103 km uzunluğunda 10 raylı sistem sınırını ödenek yetersizliğinden ötürü imali büsbütün durmuş halde devraldık. Bunlardan Dudullu-Bostancı, Kabataş-Mecidiyeköy ve Eminönü-Alibeyköy Sınırının üretimine kredi temin edilmeden evvel özkaynaktan bütçe ayırarak tekrar başladık. Vazifeye geldiğimizden bu yana raylı sistemler için 1 milyar 405 milyon euro finansman sağlayarak birebir anda 10 metro sınırının inşasına giriştik. Başka taraftan yaklaşık 11 milyar lira hakediş ödemesi yaptık.
* Buna karşılık 29,9 km uzunluğunda raylı sistem sınırını kullanıma açtık. Bu yıl sonunda; 14,3 km uzunluğunda Dudullu-Bostancı Metro Çizgisini ve Kabataş-Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro Çizgisinin 2 km uzunluğundaki Fulya-Yıldız İstasyonlarını da açacağız. 2023 yılında ise; Eminönü – Alibeyköy Tramvay Çizgisinin Cibali-Eminönü ortasını, Çekmeköy–Sancaktepe–Sultanbeyli Metro Sınırının Çekmeköy -Şehir Hastanesi ortasını açarak 4,7 km uzunluğundaki yeni 2 çizgisi daha vatandaşımızın kullanımına sunacağız. Sefaköy-Beylikdüzü- TÜYAP metro sınırının dış borçlanma müsaadesinin bu ay meclisimizce onaylanmasından dolayı sizlere teşekkür ediyorum. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından bu projeye verilecek onay, İstanbul’a yapılacak büyük bir hizmetin modülü olmak manasına gelecektir.”
DEPREM BÜTÇESİ: 4.9 MİLYAR
İmamoğlu “2023 yılı bütçesinde sarsıntıya 4 milyar 929 milyon lira ayırdık. Bunun 2 milyar 230 milyon lirasını kentsel dönüşüme harcayacağız. Elbette, sarsıntıya karşı yüzde 100 hazırlık sırf İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ya da sırf merkezi idarenin gayretleriyle ulaşılabilecek bir gaye değildir. Topyekun bir seferberlik gerektiren, çok boyutlu bir uğraş var önümüzde. 1999 zelzelesinden sonra yapılan her şeyi destekliyorum. Lakin bu süratle kent sarsıntıya 80 yılda hazırlanamaz” dedi.
“BETON KANAL TABİATA KARŞI SAVAŞTIR”
“İstanbul sarsıntı gerçeğiyle başa çıkmak için daha yolun çok başındayken, bu kentin başına yeni felaket alanları musallat etmek isteyen zihniyete karşıyız ” diyen İmamoğlu Kanal İstanbul projesine reaksiyon gösterdi. İmamoğlu şunları söyledi:
* “Kanal İstanbul denilen o beton kanal, rant uğruna tabiata karşı açılmak istenen büyük bir savaştır. O beton ucube, İstanbul’un ormanlarına, tarım alanlarına, su kaynaklarına, denizine, havasına, doğal ömrüne yönelik çok büyük bir ataktır. Ve rant uğruna tabiata karşı girişilmiş her akında olduğu üzere sonu acıyla, hüsranla bitecektir.
* Göz nazaran göre İstanbul’a bu ağır bedelleri ödetmeye kimsenin hakkı olamaz. Zelzeleye hazırlık için kullanılması gereken bütçeleri, zelzelede yaşanacak problemleri çok daha ağırlaştıracak, kendisi başlı başına büyük bir sorun kaynağı olacak olan bir beton kanala harcamak akılla açıklanabilecek bir durum değildir.”
AKP’LİLER REAKSİYON GÖSTERDİ
İmamoğlu’na Kanal İstanbul tenkitleri nedeniyle AKP kümesinden reaksiyon geldi. İmamoğlu “Bana laf yetiştirmeye çalışan sevgili hemşehrilerimiz, konutlarındaki çocuklara gençlere bunu sorsunlar. Yüzde 80-90 oyla sizi iktidardan düşürürler” karşılığını verdi.
“Kanal İstanbul hayallerinden derhal vazgeçmelidir” daveti yapan İmamoğlu “ Ne kadar büyük olursa olsun, hiçbir inşaat, hiçbir gayri menkul projesi İstanbul’dan, İstanbullulardan kıymetli değildir, olamaz. İstanbul bu anlayışı reddettiği için tarihi bir farkla bir evvelki idaresi vazifeden almıştır” dedi.
İmamoğlu’nun meclisten gayrimenkul satışlarına daha evvelki periyotta verilen onayların bu devirde verilmemesini eleştirmesi ve durdurulan metro çizgileriyle ilgili açıklamaları sırasında da AKP sıralarından yansılar yükseldi.
İmamoğlu, Sarıyer Belediye Lideri Şükrü Genç’e takılarak “Şükrü lider, Esenler’de gerginliği alan bir park varmış Tevfik (Göksu) söylemişti. Ancak yararlı değil galiba. Gergin arkadaşlara Atatürk Ormanında yürüyüş yaptır” halinde esprili bir karşılık verdi.
“32 MİLYAR BORÇ ÖDEDİK”
İBB’nin borç tablosu hakkında bilgi veren İmamoğlu şunları söyledi:
* “Bugünkü kurlarla söz edecek olursak 31,7 milyar lira yani yaklaşık 32 milyar lira borç geri ödedik. Pekala vazifeye geldiğimiz 2019 Haziranından bu yana kur artışının bize yüklediği ek maliyet ne kadar biliyor musunuz? 32,3 milyar lira… Ödediğimiz borçtan daha fazla kur maliyeti bindi sırtımıza. Bir de enflasyonun yarattığı fiyat artışından kaynaklanan ek maliyetler var.
* Vazifeye geldiğimiz 23 Haziran 2019 tarihinde devraldığımız tüm borçların toplam meblağı 4 milyar 186 milyon Euro idi. Yani Haziran 2019’da Euro kuru 6.55 lira iken tüm borçların toplam meblağı 4 milyar 186 milyon Euro. Pekala bugün ne kadar? 31 Ekim 2022 itibariyle tüm borçlarımız, toplam 3,5 milyar Euro. Yani borç sayısını aşağı indirdik. Özetle, her türlü engelleme, kesinti, pandemi ve ekonomik çöküşe karşın İBB’nin borçlarını döviz cinsinden azaltmış durumdayız. Bütçe disiplini, bütçe adaleti ve bütçe rahmeti sağladık bu kuruma.”
“HEPİMİZ TIPKI GEMİDEYİZ”
İmamoğlu “Ne yazık ki ülke idaresinde ısrar edilen akıl dışı iktisat siyasetleri sebep, döviz kurlarındaki artış sonuçtur. İktidarın irrasyonel iktisat siyasetleri sebep, belediyelerin maliyetlerindeki artış sonuçtur. Mevcut iktisat siyasetleri sebep, ekonomik istikrarsızlık sonuçtur. Şunu üzülerek söylüyorum ki bu hoş memlekette artık hiç kimse önünü göremiyor. Hepimiz tıpkı gemideyiz, memleket hepimizin. Ülkemizde makro istikrar sağlanmadan, ekonomimizin şoklara karşı dayanıklılığı artırılmadan, yatırımlarımız için uygun bir iklim tesis edilmeden, orta ve uzun vadede sürdürülebilir ve sağlıklı bir kalkınma gerçekleştirilmesi mümkün olmayacak” diye konuştu.
“EKONOMİDE İNANÇ KALMADI”
Türkiye’de uygulanan iktisat modelini eleştiren İmamoğlu şunları söyledi:
* “Türkiye’nin idaresinde rastgele bir modelin yahut vatandaşın refahını amaç alan bir rasyonelin olduğunu dahi söyleyemeyiz. Araştırmalar gösteriyor ki, vatandaşlarımızın neredeyse yüzde 85’i ‘Türkiye artık yönetilemiyor’ diye düşünüyor.
* Sahiden de Türkiye, siyasi ve ekonomik idarede yapılan yanlışlarla tarihinin en makûs devirlerinden birini yaşıyor. Enflasyon tarihi doruğa ulaştı. Yoksulluk derinleşiyor, açlık artıyor. Gelir adaletsizliği canları yakıyor. İşsizlik artıyor, garantisiz çalışma oranları yükseliyor. Özetle iktisatta öngörülebilirlik ve itimat kalmadı.”
“ÇÖKÜŞTEN KURTULUŞUN YOLU PARLAMENTER SİSTEM”
Seçim kazanma telaşı ve makus idare nedeniyle kamu kaynaklarının çarçur edildiğini vurgulayan İmamoğlu şöyle konuştu:
* “Ülkeyi yönetenlerin ‘benden sonrası tufan’ anlayışının sonucu bu. Güya 2023 için 25 bin dolar kişi başına ulusal gelir maksadı 8 bin dolarlar düzeyinde. Güya dünyanın en büyük birinci 10 iktisattan biri olacaktık, fakat artık birinci 20 ülke ortasında bile değiliz. Tüm bu akıl dışı gidişattan ve bu çöküşten kurtulmanın yolu hukukun üstünlüğü ve güçlendirilmiş parlamenter demokrasinin inşasından geçiyor.
* Yaklaşan seçimler; siyasetin rasyonelleşmesi, iktisat idaresinin liyakatli şahıslara devredilerek bağımsız bir yapıya kavuşması için ülkemize büyük fırsatlar sunuyor. Kimse moralini bozmasın; seçimlerden sonra tüm bu badireleri aşabiliriz. Bu kahırları aşacak potansiyelimiz, ulusal irademiz ve umudumuz var.”
CHP ALKIŞLADI, AKP REAKSİYON GÖSTERDİ
İmamoğlu’nun “Bu kara günleri aşmak için yapmamız gerekenleri çok âlâ bilen, burayı yönettiğimiz akıl üzere Millet İttifakı’nın aklı en güçlü biçimiyle Türkiye’yi de yönetme aklına sahiptir. Heyecanınızı anlıyorum. Korkularınızı da anlıyorum. Bir an evvel kurtulmak istediğinizi de anlıyorum. Kurtaracağız sizi bu zahmetten. Bu bozuk sisteme, israf nizamına İstanbul’da nasıl son verdiysek 2023 seçimlerinde de son vereceğiz. İktisadın bağımsızlığını ve iktisadın akılla, talimatla değil, akılla ve bağımsızlıkla yönetildiğini tekrar milletimizle size göstereceğiz. Yoksullukla çaba etme kavramını hayatınızdan sildiniz. Onu da biz yapacağız. Sürdürülebilir bir büyüme ve ekonomik kalkınma modeline geçişteki yapısal ıslahatları en âlâ gerçekleştirecek takım 6’lı Masa’dadır, Millet İttifakı’dır. Buradan duyduğunuz korkuyu görüyorum” kelamları CHP kümesinden alkış, AKP kümesinden reaksiyon aldı. İmamoğlu’nun bu kelamları AKP kümesi tarafından “Cumhurbaşkanlığı adaylığı açıklaması” biçiminde yorumlandı.
“TÜRKİYE’NİN KAYBEDECEK VAKTİ KALMADI”
İmamoğlu, bütçe sunumunu şöyle tamamladı:
* “Türkiye’nin artık kaybedecek vakti kalmadı. Yaklaşan seçimde her birimiz ülkemizin geleceği ismine sorumlu davranmalıyız. Siyasi fikrimiz, etnik kökenimiz, hayat usulümüz yahut inancımız ne olursa olsun önümüze çıkarılan tuzaklara dikkat etmeli, ulusal maksatlar için bir ve birlikte olmalıyız. Biz İBB idaresi olarak İstanbul’un ekonomik faaliyet ve potansiyelleriyle, ülke iktisadının en kıymetli, en kıymetli kesimlerinden biri olduğunu biliyoruz. Bu manada, İstanbul’un bütçesinin, ülke bütçesinin değerli bir ögesi olduğu gerçeğiyle hareket ediyoruz.
* İsrafa son vermekten, ortak akla, liyakatten toplumsal adalete ve vatandaşın yanında olmaya, çocuk, genç ve bayanlara yatırımdan, planlı bir gelecek yaratmaya kadar attığımız adımları bu sorumlulukla atıyoruz. Zira biliyoruz ki, İstanbul’un bütçesi güzel yönetilirse bunun ülke bütçesine, ülke iktisadına de olumlu katkıları olur. Bu sorumlulukları gözeterek çalışıyoruz. Tüm kalbimle inanıyorum ki, Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında bu hoş ülkeye hak ettiği hoş günleri getireceğiz. 2023 yılında daha adil, daha müreffeh, daha saygın bir Türkiye’yi inşa edeceğimiz yeni bir yüzyıla gireceğiz.”