Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde İstanbul Teknik Üniversitesinden Prof. Dr. Tuncay Taymaz başkanlığında toplanan ve ortalarında Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü’nde misyonlu Doç. Dr. Serkan Irmak’ın da bulunduğu grup, zelzelenin karakteristik özellikleri hakkında incelemelerde bulundu.
Fay düzlemi üzerindeki 3 boyutlu yırtılma modellemesini de çıkaran grup, 6 Şubat günü saat 04.17’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 7.7’lik zelzelenin 3 fay segmenti üzerinde meydana geldiğini ve yıkıcı tesirin yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımlarına neden olduğunu belirledi.
Depremin yıkıcı tesirinin, zelzelenin başlangıç tesirinden kısa bir mühlet sonra kuzeydoğu ve güneybatı tarafına yanlışsız ilerlediğini tabir eden Doç. Dr. Serkan Irmak, “Yapmış olduğumuz çalışmada zelzelenin yırtılma düzeneğiyle ilgili enteresan sonuçlara ulaştık. Birinci sarsıntıda 3 farklı segmentin kırıldığını görmekteyiz. Sarsıntı başladıktan sonra Pazarcık-Nur Dağı ismini verdiğimiz küçük bir segmentte kırıldıktan 9 saniye sonra yırtılma kuzeydoğuya yanlışsız ilerliyor ve daha sonra güneybatıya gerçek ilerlemeye devam ediyor. Üç farklı segmentin bu zelzelede kırıldığını görmekteyiz. Üç segment boyunca farklı güç boşalımları var” tabirlerini kullandı.
YIKICI TESİR
Depremin başladığı birinci andan yaklaşık 50 saniye sonra farklı vilayetlerde yıkıcı tesir gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Irmak, şöyle konuştu:
* Enteresan özelliklerinden bir tanesi de kırılan fay çok uzun olduğu için kırılma başladıktan yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımları görmekteyiz. Yani sarsıntının oluş anından itibaren yaklaşık 50 saniye sonra orada güç boşalımlarının olması aslında yıkıcı dalgaların oraya 50 saniye sonra ulaştığını gösteriyor.
* Şayet bölgede âlâ bir erken ihtar sistemi olsaydı tahminen bu sarsıntı olduktan sonraki süreç içerisinde insanlara zelzeleye olan pozisyonlarına nazaran 30-40 saniyelik bir vakit tanıma talihi verebilirdi.
ERKEN İHTAR İLE İKİNCİL AFETLERİN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR
* Erken ikaz sinyali sarsıntı olduktan sonra gelen bir sinyal. Evvelden belirleyen bir sinyal değil. Sarsıntı olur, yıkıcı dalgaların size kaç saniye sonra geleceğini lakin öğrenme bahtınız olur.
* Münasebetiyle bu 50 saniye sonraki güç boşalımı çok büyük bir alanın kırılmasıyla alakalı olan bu sarsıntıya özel bir olay. Beklenen Marmara sarsıntısında bu kadar büyük vakit yahut bu kadar fazla bir erken bir ihtar sistemi sinyalinin 50 saniye civarında olacağını düşünmüyorum.
* Çok daha kısa olacaktır fakat kısa olması da insanları karamsarlığa itmesin. Kısa vakitte bile kıymetli sanayi tesislerinin, metro sınırlarının, süratli tren üzere ulaşım araçlarının zelzele sonrası oluşabilecek ikincil afetlerin önüne geçilebilmesi için kullanılabileceğini düşünüyorum. (DHA)