Türk lirasındaki paha kaybı nedeniyle Gürcüler başta olmak üzere Rus ve Ukraynalılar, bir müddettir alışveriş yapmak için Artvin’deki Kemalpaşa ilçesine geliyor.
Yerli halk, alışveriş yapmaya zorlanırken yurt dışından gelenler ise araçlarını doldurarak geri dönüyor.
100 LARİ 670 TL YAPIYOR
Kemalpaşalı taksici Kubilay Veziroğlu, “Gürcülerin parası 100 lari, bugünkü Türk parasıyla 670 liraya denk geliyor. Bu da Gürcülerin parasını kıymetli kılıyor. Gördüğünüz üzere, işte birçok alışverişlerini buradan yapıyorlar. Genelde yiyecek usulü ne varsa zeytinyağı, zeytin, turşu ve una benzeri birçok şey. Bir mutfakta ne lazımsa. Bugün evvelki günlere nazaran biraz daha seyrek. Bilhassa son aylarda yoğunluk daima bu türlü. Paramızın kıymet kaybı ve Gürcistan parasının kıymet kazanmasından ötürü bu yoğunluk devam ediyor” diye konuştu.
“BURASI UCUZ OLDUĞU İÇİN GELİP BURADAN ALIYORUZ”
Gürcü vatandaş Maya, “Gürcistan’dan alışveriş yapmaya geldim. Burası ucuz diye geldim. Bizden ucuz olduğunuz için alışveriş yapıyoruz. Sizin paranızın pahası düştü. En çok alışverişte tatlı şeyler, yağ vesaire ve daima geliyoruz. Kıyafet, yemek öyle şeyler alıyoruz buradan. Bizler, burası ucuz olduğu için gelip buradan alıyoruz. Ucuza alışveriş yapıyoruz. Biz, buraya her hafta geliyoruz. Yemek yemek içinde geliyoruz, birebir vakitte da alışveriş yapıp gidiyoruz buradan” dedi.
“MÜŞTERİMİZİN YÜZDE 99’U GÜRCÜLER”
Kemalpaşa’da dokuma işiyle uğraşan esnaf Mehmet Karamahmutoğlu, şöyle konuştu:
*Şu anda cumartesi-pazar ve tatilde olduğumuz için yoğunluğumuz var. Gürcülerde hafta sonu olması nedeniyle yoğunluk doğal ki burada artıyor.
*Biz hudut kapısında olduğumuz için olağandır. Müşterimizin yüzde 90’ı, hatta yüzde 99’u Gürcüler diyebilirim. Gürcülerin ağır gelmesinin sebebi, Gürcülerin paralarının kıymetli olması.
*Bizim paramızın bedel kaybından kaynaklı fiyatlarımız Gürcülere cazip geliyor. Gürcüler besin için geliyorlar. Besinin yanı sıra bizden de alışveriş yapıyorlar. Fakat Kemalpaşa’ya gelen Gürcülerin yüzde 70-80’i besin alışverişi yapmak için geliyor.
“SADECE DÜKKANI ÇEVİRMEK İÇİN SATIŞ YAPIYORUZ”
*Kurlar yükseldiği için biz de eserleri yüksek alıyoruz lakin kârımızı düşük tutarak satış yapıyoruz. Gürcülerin iç piyasasında alışılmış ki fiyatlar yüksek. Biz, kâr marjımızı minimuma indirmişiz. Yalnızca dükkanı çevirmek için satış yapıyoruz.
*Öyle yüksek kâr hedefimiz yok. Sürümden kazanırken tıpkı vakitte da metrajlı satmaya uğraş ediyoruz. Doğal ki iç piyasamızdaki üzere yüzde 300-400 bir kârla para kazanmıyoruz.
*Sadece kendi içimizde dönmeye çalışıyoruz. Pandemiden çıktık ve işletmem iki sene kapalıydı. Bu mühlet içerisinde hiçbir iş yapamadık ve sıfırla çıktık.
*İşler açıldıktan sonra da kendi yağımızla kavrulup gidiyoruz. Şimdilik, şükürler olsun işlerimizden mutluyuz.
“YAĞMACILIK VAR ADETA ULUSAL MARKETLERDE”
Kemalpaşalı esnaf Ömer Akbıyık ise şunları söyledi:
*Gürcülerin ağır olduğu caddede bizim de dokuma dükkanımız var. Gürcülerin bize tesiri şöyle; iş açısından hoş oluyor. Lakin büyük firmalara ilişkin marketlerin artmasıyla bu da biz küçük esnafları maalesef öldürüyor.
*Özellikle para ve sermaye daha çok büyük şirketlere gerçek yönelmeye başladı. Buna bağlı olarak, evet bize bir getirisi var lakin bu tam olarak bu halka yansımıyor. Ve biz, burada küçük esnaf olarak para kazanıyoruz diyemeyiz, desek de palavra olur.
*Önceden Gürcüler bize şöyle yarıyordu; ekonomileri bizden âlâ olmadığı periyotlarda çayımızda Gürcü çalıştırıyorduk. O vakit onların bedensel gücünden yararlanıyorduk. Artık ise paramızın kıymeti niyet bize gelen işçilikte azalma başladı. Hatta artık personellik için de gelmiyorlar.
*Şimdi ise alışveriş için geliyorlar ve gördüğünüz üzere yağmacılık var adeta ulusal marketlerde. Burada iki tane büyük firma varken son bir yıl içerisinde yediye çıktı. Hatta yeni firmaların gelmesi için projeler de var. Sonrasında kargoculuk da başladı. Gürcüler burada, bu türlü gelip küçük esnaftan da almıyorlar.
*Firmalarla anlaşıp kargolarla gönderiyorlar ki bu da doğal büyük firmalara yaradı. Kemalpaşa’da küçük esnaf ölmeye başladı. Yani bu bahiste nasıl bir adım atılmalı, onu da bilmiyoruz ve yalnızca bekliyoruz. Dediğim üzere, Kemalpaşa’da iki tane varken yedi tane kurumsal mağaza oldu.
*Halen daha yeni projeler var ki yerli marketler çalışamayacak doğal olarak. Zira ucuz gereçler gelmeyecek buradaki yerli marketlere. Anlayacağınız, sermaye Kemalpaşa’dan aşağıya hakikat akıyor.
“GÜRCİSTAN’DA YİYECEK, İÇECEK KALMAMIŞ ÜZERE DAVRANIYORLAR”
Kemalpaşalı emekli öğretmen Mehmet Yılmaz da şunları söyledi;
*Kemalpaşa’da yoğunluk var. Doğrusu, ticari manadaki yoğunluk yalnızca Gürcüler ve ulusal marketlerin kârları açısından olumlu. Lakin Kemalpaşa halkı ve küçük esnaf açısından. Bugünden yarına önemli ziyanlara uğrayacağı bir ortam yaratılıyor.
*Çünkü Gürcü vatandaşları, burada yaptığı alışverişlerde kendi paralarına nazaran daha ucuza mal ettikleri için Kemalpaşa’daki alışverişlerde fiyatların artırılmasına neden oluyorlar. Bu yoğunluğun giderilmesi manasında önemli bir biçimde devlet tarafından ve veyahut yöneticiler tarafından önlem alınmaz ise yoğunluğun bizim halkımızın üzerinde, ticari manada ve alım gücünde olumsuz tesir yaratacağına inanıyorum.
*Biz karşıdan gelen Gürcü vatandaşlarla görüşüyoruz bu mevzuları ancak güya Gürcistan’da yiyecek, içecek bir şey kalmamış üzere davranıyorlar.
*Kemalpaşa’da küçük esnafın dışında ulusal marketlere yöneldikçe buradaki alım gücü önemli bir biçimde düşüyor. Kendi paraları bizim paramız karşısında paha kazanmış olmasından kaynaklanıyor bu.
*Bir vakitler 100 liraya 100 lari alırken artık lakin 15 lari alınabiliniyor. Gürcü vatandaşlar da 100 lari bozdurarak 500-600 lira alışveriş yapabiliyorlar.
“PARALAR NE YAZIK Kİ KEMALPAŞA’DA KALMIYOR”
Kemalpaşalı esnaf Hamdi Lokumcu da yaşananları şöyle anlattı;
*Çevremizi de bizi de olumlu etkilediği söylenemez. Zira çok ulusal marketler var. Küçük esnaf olarak bizi olumsuz istikamette etkilemektedir. Gürcistan’dan turist olarak günübirlik gelen Gürcüler alışveriş yapmaktadır.
*Yalnız bunlar daha çok ulusal marketlerden alışveriş yapmaktadırlar. Zincir marketler çok olduğu için oraları tercih etmektedirler. Biz, küçük esnaf olarak nasibimizi alıyoruz lakin büyük esnaf daha çok iş yapmaktadırlar.
*Zincir marketlerin indirimleri olmakta lakin bizi fazla etkilemiyor. Fakat onların sattıkları eserlerin kalitesiyle bizim eserlerimizin kalitesi birebir değil. Ulusal marketlerin kendi ismine yaptırmış oldukları eserleri var.
*Ve bizim eserlerimiz daha farklı kalitede. Ulusal marketlerden yapılan alışverişlerde dövizler genelde merkeze gidiyor, kurumsal mağaza olduğu için. Biz yerli esnaf ise buradaki kazandığımız parayı tekrar burada harcamaktayız.
*Buranın lokantasında yemek yiyoruz, buradaki esnaftan alışveriş yapıyoruz. Fakat ulusal marketlerden yapılan alışverişlerde ödenen paralar ne yazık ki Kemalpaşa’da kalmıyor.
“BÖYLE GİDERSE LOKAL ESNAFA DÜKKAN KALMAYACAK”
Kemalpaşalı esnaf Oktay Yılmaz da şunları söyledi:
*Kanunen bir şey yapamıyorsun. Zira her marketin Türkiye genelinde bir sürü yerleri var. Ama burası küçük bir ilçe olmasına karşın büyük kurumsal marketlerin sayısı çok fazla. Gürcistan hudut kapısına yakın olduğumuz için Kemalpaşa’da ciroların yüzde 70-80’i Gürcülerden gelen paralar.
*Normalde tüm kurumsal marketlerin ikincisine müsaade verilmezse biz de Kemalpaşa’nın lokal esnafı olarak ekmeğimizi çıkarabiliriz. İlçemizde her kurumsaldan üçer adede yakın açılmaya başlandı. Yani bu durum biz küçük esnafı öldürüyor. Doğal olarak kanunen rastgele bir yaptırımı olmadığı için bir şey yapamıyoruz.
*Yani bu halde devam ediyoruz. Kemalpaşa’da 10 bin nüfus diyelim merkez manada lakin 15 bine hakikat gidiyor. Hala daha yer bakıyorlar, Kemalpaşa’da ulusal marketler. Bunun önüne geçilmiyor. Bu türlü giderse lokal esnafa dükkan kalmayacak ve hepsini kiralayacaklar. Sonuçta maalesef gidişat bunu gösteriyor.
*Çünkü kendi eserlerini sattıkları için, bizim onlarla rekabet etme bahtımız olmuyor. Marka koymuyorlar zati, yüzde 70 dükkanlarında marka yok ve kendi eserlerini satıyorlar. Vatandaş da ister istemez buna yöneliyor.
“HER ŞEYİ ALIYORLAR”
Eczacı kalfası Yasin Aydın, “Bizden de alışveriş yapıyorlar, kur farkı nedeniyle. Türkiye daha ucuz geliyor Gürcü vatandaşlar için. Bir de bizde paket ve kutu formunda satılıyor. Gürcistan’da ise tek tek satılıyor, o yüzden de bizdeki fiyatlar ucuz geliyor onlar için. Bizden ağrı kesici ve eczaneden muhtaçlık duydukları her şeyi alıyorlar. Reçete bazında reçeteli olan da var, olmayan da. Antibiyotik ve antidepresan ilaçları vermiyoruz” dedi.
“RUSLAR ETİ SEVDİKLERİ İÇİN DAHA ÇOK BİZİ TERCİH EDİYORLAR”
Kemalpaşalı lokantacı Ulaş Yılmaz da şu açıklamayı yaptı;
*Burada yaklaşık 15 yıldır esnafız. Burada yaşıyor ve buralıyız. Hakikat Kemalpaşa’da Gürcü, Rus ve Ukraynalılar var. Savaştan ötürü Ukrayna’dan Gürcistan’a gelen bir buçuk milyon vatandaş bu tarafa alışverişe geldiği için biz de bunlardan faydalanabiliyoruz. Ve bizlere de bayağı katkıları var.
*Biz de döner ve pide çeşitlerimizin yanı sıra çağ döner de satıyoruz. Ruslar eti sevdikleri için daha çok bizi tercih ediyorlar. Gürcüler de tavuk tercih ediyorlar. Türkiye’yi tercih ediyorlar. Şöyle ki Gürcü para ünitesiyle 100 lari 700 liraya yakın.
*Onların parası, yani Almanya’dan gelen Türkler üzere, Almanya’da kazanıp Türkiye’de harcıyorlar üzere. Burada bir lariyi bırakıyorsunuz, yedi tane lira alıyorlar ve münasebetiyle paraları değerli olduğu için alışveriş yapıyorlar.
“TÜRK LİRASININ BEDEL KAYBINDAN DOLAYI…”
İstanbul’da yaşayan Kemalpaşalı vatandaş da şunları söyledi:
*Buralıyım fakat uzun müddettir İstanbul’da yaşamaktayım. Bir haftadır Tiflis’teydim. Gürcistan’ın iç piyasası çok değerli. İç piyasaları vatandaşlarına değerli geliyor. Münasebetiyle Türk lirasının bedel kaybından ötürü Gürcü vatandaşlar burada ağır bir formda alışveriş yapıyorlar.
*Yani inanın, buradaki yerli vatandaş kendi marketine giremiyor, Gürcü vatandaşların yoğunluğundan ötürü. Bilhassa sıvı yağları alıp götürüyorlar memleketlerine.
*Şöyle ki bizim ülkemizdeki sıvı yağ polemiğinden kaynaklı. Gürcistan tarafına geçtiğimde gerek geçiş fiyatları olsun gerek öteki şeyler olsun bayağı değerli.
*Ama Gürcü vatandaşlar girerken çıkarken rahat bir formda giriş çıkış yapabiliyorlar. Biz Türk vatandaşlar olarak, gümrüklerden geçerken 150 TL harç ödüyoruz.
*Önceden 1 TL veriyorduk maalesef. Gürcü’deyken biz kendi paramızı rahat rahat harcayamıyoruz. Gürcistan bize nazaran çok kıymetli lakin onlar burayı rahat kullanıp alışveriş yapabiliyorlar; dokumacılık, giysi üzere.
YERLİ HALKA DİKKAT ÇEKTİ
Kemalpaşalı tavuk dönercisi Bülent Emiralioğlu da “Gürcü yoğunluğu bu orta lari kuru yükselişinden ötürü çok derecede artış göstermekte. Alışılmış bize olumlu olarak yansıyor. Buradaki bütün esnafımıza da olumlu olarak yansımaktadır. Kendi para üniteleri larinin yükselişinden ötürü buradaki mağazalara, marketlere gelmekteler. Buraya geldiklerinde alışverişten sonra da yemek yemeleri bizim kesime de katkı olmaktadır. Bu süreçte artan maliyetlerden ötürü Türk vatandaşlarımızdaki müşterilerimizde düşüş, kur farkı hasebiyle Gürcü müşterilerimizde artış görülmektedir” diye konuştu.
“BİZİM ATATÜRKLÜ PARAMIZ KIYMETİNİ KAYBETTİ”
Kemalpaşalı vatandaş Haydar Yenigül ise şöyle konuştu:
“Gürcü’nün parası pahalandı, meğer bizim Atatürklü paramız bedelini kaybetti. Gürcü’nün parası bedel kazandığından buraya Kemalpaşa’ya geliyorlar. Yemeği bile burada yiyorlar, alışverişlerini burada yapıyorlar. Dokumacılık, elbise, hepsini alıp götürüyorlar. Eczaneden de alıp ilaç götürüyorlar. Kemalpaşa’ya günde bin kişi girip çıkıyor.”