Doğanın eşsiz bir işleyişi olduğunu belirten bilim insanı, Yüksek Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan sarsıntıların yeri sarsarak ilerlerken toprağı, üst aşağı, sağa sola, öne geriye iterek bellediğini söyledi.
Ercan “Tanecikler ortasını açarak gözeneklik, geçirgenliği artırdığı için zelzele bölgesinde bu yıl daha çok eser alınacaktır” dedi.
Prof. Övgün Ercan P,S, R, L dalgalarının ne olduğu ve nasıl geldiğini de şu tabirlerle anlattı:
*Deprem olduğu vakit tek bir dalga gelmez. Bu dört dalganın tıp ve türevleri gelir. Bunların hepsinin biçimleri ve davranışları değişiktir.
P DALGASI
*Birincil dalgalar diye gelir. Üst aşağı giderek ilerler. Bunu ‘aa sarsıntı oldu’ dediğimiz zamanki dalgadır. Çok süratli gelerek toprağın tanelerini bir üst kaldırır, bir aşağı indirmeleri tekrarlar.
S (SECONDER) DALGASI
*P’den sonra gelir. İkincil dalgalar denir. Bu dalgalar P’ye nazaran daha yavaş ancak daha yıkıcıdır. Örneklemek gerekirse küreği toprağa sokup toprağı bir sağa bir sola atmaya emsal.
*S biçiminde yani yılan üzere ilerler. Çok yıkıcıdır. Toprak tanelerini bir sağa bir sola atar. Bu sayede tanelerin ortası açılır ve hava alır. Toprağı havalandırır ve yapıyı da bu yıkar.
R (RAYLEİGH) DALGASI
*Eski lokomotifleri düşünelim. Tekerler dingille masraf gelir, bir geri gelip ileri sarfiyat. Tren öne yanlışsız masraf, geri gitmez. Buradaki hareket de tıpkı lokomotif üzeredir. Münasebetiyle toprağı bir ileri atar bir geri çeker.
L (LOVE) DALGASI
*Sağa sola atar. Bu dalgayı hem yapı ve hem de yer görür. Yer gördüğü vakit bunu güya toprak bellenmiş üzere olur. Bu yazıyı tiwiterde paylaştığımda bir bayan, ‘Ne oldu bu sene bilmiyorum rahmet arttı. Marulların uzunlukları daha uzadı’ diye yazmıştı. Bunu Adana’da verdiğim bir konferansta çiftçiye de anlattığımda çok şaşırmışlardı.
*Yani şu anda sarsıntı bölgesindeki topraklar bellendi. Taneler ortası açıldı ve geçirimlilik ve gözeneklik arttı.
*Yağış suları çok daha kolay aşağıya inecek. Derinliklere kadar toprak havalandı. Toprağın derinliklerine kadar bellenmiş oldu. Bu nedenle ziraî eserler çok iri olur ve randımanı artır.
*Bu dalgalar kayaları da kırarak tarım toprağı haline dönüştürür. Bu dalgalar tabiatın gizemidir.
SARSIMA SAĞLAM YAPILAR YAPSAK SORUN KALMAYACAK
“Doğanın eşsiz bir işleyişi vardır” diyen Prof. Ercan bunun nedenini şöyle açıkladı:
*Sarsım, yer içinde P,S, R ve L dalgalarıyla yeri sarsarak ilerler. Bu ilerleme esnasında toprağı üst aşağı, sağa sola, öne geriye iterek beller.
*Tanecikler ortasını açarak gözeneklik, geçirgenliği arttırır. Bu nedenle, zelzele bölgesinde bu yıl daha çok eser alınacaktır.
Verimli, ayrıyeten sulak Çukurova, Maraş, Niksar, Erbaa, Sakarya, Bursa, İnegöl, Yenice-Gönen, Söke, İzmir Meles, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz, Bakırçay, Pamukkale, Balıkesir, Edremit üzere tarım alanlarımızı yaratan sarsıntıların eşsiz işleyişidir. Sarsıma sağlam yapılar yapsak sorun kalmayacak.
Kaynak: Sözcü