Karadeniz’deki Rus limanlarından çıkan ve Türk Boğazları’ndan Akdeniz’e geçmek üzere kuyruk oluşturan Rus gemilerinin sigorta teyidi nedeniyle günlerdir bekletilmesi memleketler arası kamuoyunun ve güç bölümünün gündemine girdi.
Rus limanlarından her gün sevk edilen milyonlarca varil petrol, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’ndan geçerek Akdeniz’e ulaşıyor. Lakin bu tankerlerin önümüzdeki günlerde daha uzun bekleme müddetleriyle karşı karşıya kalıp kalmayacağı da merak konusu.
Reuters’ın denizcilik acentesi Tribeca’dan aktardığı bilgilere nazaran, İstanbul Boğazı’ndan geçmek için Karadeniz’de bekleyen petrol tankerlerinin sayısı bugün 20’ye yükseldi.
Bu sigorta teyidi uygulamasının AB ve G7’nin Rus petrolüne yönelik fiyat tavanı uygulaması yürürlüğe girmeden evvel devreye alınması da uygulamanın bu yaptırımlarla ilgili olup olmadığı sorusunu gündeme getirdi.
AB VE G7 REDDETTİ
Ancak bahis ile ilgili Reuters’a açıklama yapan Avrupa Komitesi Sözcüsü de petrol tankerlerinin Türk boğazlarında geçiş için beklemesinin sebebinin fiyat tavanı olmadığını söyledi.
G7’den bir yetkili de tanker trafiğinde yaşanan aksamanın Rus petrolüne yönelik yaptırımlardan değil Türkiye’nin yeni sigorta uygulamasından kaynaklandığını savundu.
G7’nin fiyat tavanı uygulamasına nazaran, Batılı sigorta şirketlerinin Rus petrolü yüklü gemileri sigortalamasına lakin petrolün satış fiyatı varil başına 60 doların altındaysa müsaade verilecek.
‘YAPTIRIMLARLA İLGİSİ YOK’
Ancak Türkiye bu yaptırımlara taraf değil. Rusya uzmanı ve dış siyaset uzmanı Aydın Sezer’e nazaran de bu uygulamanın AB ve G7 yaptırımı ile bir ilgisi bulunmuyor. Mevzuyu Sozcu.com.tr’ye kıymetlendiren Sezer, boğazda bekleyen öteki gemilerin de bulunduğunu, kararın boğaz güvenliği ile ilgisi olduğunu belirtti.
Sezer mevzu ile ilgili değerlendirmesinde şunları söyledi:
Petrol fiyatlarına G7 ve AB tarafından getirilen tavan fiyat uygulaması ile bu hususun ilgisi yok. O kararda 5 Aralık’tan evvel yükleme yapan gemilerin 19 Ocak’a kadar boşaltma yapmalarına istisna getirildi.
Türkiye esasen batı yaptırımlarını takip etmeyeceğini tekraren açıkladı. Petrol tavan fiyat ambargosu ile ilgili olarak, Çanakkale’de bekleyen Rus gemileri boş bekletiliyorsa bunun da petrol tavan fiyatı ile ilgili olmayacağı açık. Yoksa boş bir gemi neden orada beklesin.
Denizcilik Genel Müdürlüğü de dün yaptığı açıklamada, “Birçok ülkedeki mevzuata benzeri olarak ulusal mevzuatımız gereği, geçerli bir Müdafaa ve Tazmin Sigortası (P&I) sunamayan ham petrol tankerlerinin Türk Boğazlarından geçmesi kelam konusu değildir ve bu kural 2002 yılından beri uygulanmaktadır” tabirlerine yer verilmişti.
DENİZCİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN AÇIKLAMA
Açıklamada uygulamanın 1 Aralık 2022 tarihi prestiji ile başladığı belirtilirken Sezer de bu uygulamanın Türk Boğazları Deniz Trafik Sistemi Yönetmeliği Uygulama Talimatı’nın 12. hususuna dayandığını aktardı.
Maddeye nazaran, 300 gros ton ve üzeri gemiler ile yedek çeken gemilerin muhtemel risklere karşı P&I sigortası yaptırdığının tespiti gerekiyor.
‘BOĞAZ GÜVENLİĞİ İLE ALAKALI’
Sezer mevzu ile ilgili değerlendirmesinde, “Bu husus boğazların güvenliği ile alakalı. Bilhassa 2019 yılında yapılan değişiklerle Türkiye’nin boğazlardan geçiş düzenlemesine getirdiği sınırlamalarla ilgili” dedi.
Sezer, “Türk Boğazları Deniz Trafik Sistemi Yönetmeliği Husus 12’de Türkiye’nin 300 gros tonluk gemilerin tümünden dolu ya da boş, boğazlardan geçişle ilgili güvenlikle ilgili tedbir alması ve bir sigorta talep etmesi kelam konusu” diye konuştu.
Sezer, “Bu sigortanın ismi de P&I diye geçen bir sigorta çeşidi. Türkiye ayın 4’ünden 5’inden beri bu sigortanın olup olmadığını sorguluyor. Sorguladığı şirketlerin çoğunluğu Avrupa bandıralı gemiler. Rus gemileri de var ortasında lakin yüzde 80’i Avrupa ve Türk gemileri” dedi.
Dün Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün yaptığı açıklamaya atıfta bulunan Sezer, bu açıklamadaki konuların yanlışsız olduğunu belirterek “Dolayısıyla bu durumun tavan fiyat uygulaması ile bir alakası olmadığını net olarak belirlememiz gerekiyor” dedi.
PAZARLIK MI VAR?
Sezer, gemilerin Türkiye ve Rusya ortasında yapılan rastgele bir pazarlık nedeniyle bekletilip bekletilmediği istikametindeki savlara ise şöyle karşılık verdi:
“Biz pazarlık konusu olup olmadığı konusu da Rus basınında 2-3 gündür yazılıyor. Türkiye-Rusya ilgilerinde o kadar çok başlık ortaya çıktı ki. Doğalgazda indirim, Akkuyu, Rusya’dan gelecek finansman, Suriye… Rus gemisi haricindeki gemilere esneme yapılabileceği kanaatinde değilim. Bu güvenlik için gerekli bir sigorta. Lakin Rusya’ya özel bir kıyak yapılır mı? O mevzuda soru işaretleri var.”
DAHA EVVEL DE OLMUŞ
Sigorta teyidi sürecinin 2019’dan sonra iki defa daha olduğunu belirten Sezer geçmişte bu sorunun 4-5 gün içerisinde de zaten çözüldüğünü belirtti.
Sezer, “Dün yetkililerle denizcilik bölümü de müzakereler yapmış. Karşı taraf teyit mektubunu boğazlardan geçecek gemiler için değil yalnızca Türk limanlarına uğrayacak gemiler için vermek istiyor. Bu türlü bir müzakere konumu belirlemişler. Muhtemelen birkaç gün içinde çözülecektir” dedi.