Londra merkezli gerçek vakitli bilgi takip şirketi Vortexa datalarına nazaran, savaş öncesinde Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol almayan yahut az ölçülerde alan birçok ülke ithalatını artırdı.
AB, ABD ve Birleşik Krallık üzere ülkelerin Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş nedeniyle Rusya’dan fosil yakıt ithalatını azaltmaya başlamasıyla oluşan ham petrol arzını Kremlin’in indirimli fiyatlarla satmaya başlaması bu artışta tesirli olurken, ham petrol kargolarının rotası da giderek değişti.
Geçen yıl Rusya’dan günlük en fazla 35 bin varil düzeyinde ham petrol ithal eden Hindistan’ın, Ocak ve Şubat 2022’de ithalat ölçüsü yok denecek kadar azdı. Rus ham petrolünün indirimli satılmaya başlanmasıyla Mart 2022’de Hindistan’ın bu ülkeden alımı arttı ve günlük 68 bin varil düzeyine kadar çıktı.
UCUZ FİYAT TEDARİK İÇİN AVANTAJA DÖNÜŞÜYOR
Hindistan’ın Rusya’dan ham petrol alımı takip eden aylarda daima artış göstererek Kasım 2022 prestijiyle günlük yaklaşık 959 bin varil düzeyine ulaştı. Böylelikle, Hindistan’ın Rusya’dan günlük ham petrol ithalatı mart-kasım periyodunda 14 katına kadar çıktı.
TankerTrackers.com datalarına nazaran, Rus petrolüne 60 dolar tavan fiyat uygulanmasından evvel de düşük fiyatlardan yararlanan Hindistan, AB’nin 5 Aralık’taki ambargo kararının akabinde piyasada daha az alıcı olmasını da ucuz fiyattan tedarik için avantaja dönüştürüyor.
TÜRKİYE’YE İHRACAT 3 KATINA ÇIKTI
Vortexa bilgilerine nazaran, Rus ham petrolünün şu anda en büyük alıcısı pozisyonunda olan Çin’in ithalatı ise savaşın başladığı Şubat 2022’de günlük 670 bin varil düzeyinden, Kasım 2022 prestijiyle yaklaşık 1,6 katına çıkarak günlük 1,08 milyon varile yükseldi.
Rusya’nın Türkiye’ye ham petrol ihracatı ise bu devirde 110 bin varil düzeyinden geçen ay 327 bin varile ulaşarak yaklaşık 3 katına çıktı.
Savaş öncesi devirde Rusya’dan çok kısıtlı ölçüde ham petrol alımı olan Küba, Ekim 2022’de günlük 48 bin, geçen ay ise günlük 23 bin varil düzeyinde ithalat yaptı.
Körfez ülkesi Birleşik Arap Emirlikleri de savaştan sonra ucuz Rus petrolü alımını artıran ülkelere katıldı ve Haziran 2020’den bu yana hiç ham petrol almadığı Rusya’dan Mayıs 2022’de günlük 35 bin varil ithalat gerçekleştirdi.
Geçen ay prestijiyle Birleşik Arap Emirlikleri’nin Rusya’dan ham petrol ithalatı günlük 28 bin varil olarak hesaplandı.
AMBARGO 5 ARALIK’TA YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın akabinde ham petrol ithalatını azaltmaya çalışan AB’nin, haziranda kabul ettiği ve Rusya’dan deniz yoluyla taşınan petrole ithalat yasağını içeren 6’ıncı yaptırım paketi, geçiş sürecinin tamamlanmasıyla 5 Aralık’ta yürürlüğe girdi.
AB ülkeleri, yaptırım paketi üzerinde mutabakat sağlayabilmek için Rusya’dan Avrupa’ya petrol taşıyan Druzhba boru çizgisini yaptırımlardan muaf tuttu. AB, Rusya’dan petrol ithalatının 3’te 2’sini deniz yoluyla, 3’te 1’ini de boru çizgisiyle yapıyordu.
Savaş öncesinde AB, tükettiği petrolün yaklaşık yüzde 25’ini Rusya’dan ithal ederken, yaptırım kararının yürürlüğe girmesiyle AB’nin Rusya’dan ham petrol ithalatının neredeyse yüzde 90’ına son verilmiş oldu. Bulgaristan, ekonomik sıkıntıları nedeniyle 2024 sonuna kadar yaptırımlardan muaf tutuldu.
AB ülkelerinin, Rusya’dan deniz yoluyla taşınan petrole varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulama kararı da tıpkı gün devreye girdi.
İTALYA’NIN RUS PETROLÜ İTHALATI YÜKSELDİ
Yaptırım paketi devreye girmeden evvel birçok ülkenin Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol ithalatı sıfır noktasına yaklaşırken, birtakım ülkelerin alımları devam etti.
İtalya’nın Rusya’dan ham petrol alımı Şubat 2022’de günlük 163 bin varil düzeyinden, Kasım 2022’de 322 bine yükselerek iki katına çıktı. Bu sayı Haziran 2022’de günlük 443 bin varile kadar ulaşmıştı.
İtalya’nın Rus ham petrolünün AB’deki en büyük alıcılardan biri haline gelmesinde Lukoil’in ülkede işlettiği ISAB rafinerisinin tesiri bulunuyor.
Öte yandan, AB’de savaş öncesinde en fazla Rus ham petrolü ithal eden ülkelerden biri olan Hollanda’nın alımları ise savaş sonrasında düşmesine karşın devam etti. Hollanda’nın Şubat 2022’de Rusya’dan ham petrol ithalatı günlük 595 bin varil düzeyindeyken, Kasım 2022’de günlük ortalama 152 bin varile geriledi.
DRUZBA BORU ÇİZGİSİNDEN PETROL ALIMI SÜRÜYOR
Vortexa Başekonomisti David Wech, Rusya’dan AB’ye ham petrol taşıyan Druzhba boru çizgisine değinerek, şu değerlendirmede bulundu:
“Druzhba boru çizgisiyle Rusya’dan Almanya ve Polonya’ya hali hazırda günlük 500 bin varil ham petrol akışı var. Bu ölçü Almanya ve Polonya’ya gidiyor. İki ülke de bu ithalatı deniz yoluyla taşınan ham petrolle birlikte sonlandırmayı taahhüt etmişti ancak Polonya’dan son devirde farklı sinyaller geldi. Şayet Druzhba boru çizgisindeki bu ölçünün akışı da durursa Rusya 500 bin varil petrolü daha deniz yoluyla ihraç etmek zorunda kalacak ve bu da yeni alıcılar bulması manasına geliyor”