Çocukların tedavi edilemez hastalıkları miras almasını önlemeyi amaçlayan tedavi formülü bu sefer İngiltere’de uygulandı ve üç kişinin DNA’sıyla yaratılan birinci bebek, dünyaya geldi.
Mitokondriyal donasyon tedavisi (MDT) olarak bilinen teknik, sağlıklı bayan donörlerin yumurtalarından alınan dokular kullanılarak annelerinin taşıdığı ve çocuklarına geçmesi mümkün ziyanlı mutasyonlardan arınmış IVF embriyoları oluşturur.
MDT, tüp bebek tekniğinden bu yana en kıymetli gelişmelerden biri olarak görülür ve çocukların kas zayıflığı, öğrenme zahmeti ve erken mevte neden olabilen kas distrofisi de dahil olmak üzere bir küme mitokondriyal bozukluktan korur.
6 bin bebekten yaklaşık biri mitokondriyal bozukluklardan etkilenir. Bir insanın 20 bin geninin birden fazla, bedendeki çabucak hemen her hücrenin çekirdeğinde kıvrılmış haldedir. Fakat her bir çekirdeğin etrafında noktalı olarak kendi genlerine sahip binlerce mitokondri vardır. Mitokondri düzgün çalıştığında organları oluşturan hücrelere hayati güç sağlar.
DNA’DA YALNIZCA YÜZDE 0,1
İlk üç ebeveynli bebekler de bu teknik kullanılarak doğdu. Aslında bebeklerdeki DNA’nın yüzde 99,8’inden fazlası anne ve babadan gelmesine karşın süreçteki süreçler nedeniyle üç ebeveynli bebek olarak isimlendiriliyorlar. Yani bebeklerin teknik olarak iki annesi var üzere görünse de ikinci annenin çocukla gerçek bir genetik kontağı olmayacak ve DNA’sının sadece yüzde 0,1’i buradan gelmiş olacak.
Teknik daha evvel kimi uzmanların eleştirisiyle karşılansa da MDT, potansiyel olarak ölümcül hastalıklarla sonuçlanabilecek 3 bin kadar bayan için bir cankurtaran olduğu belirtiliyor.
Genetik rahatsızlıklardan ve kısırlıktan etkilenen insanlara yardım etmek için kampanya yürüten bir hayır kurumu olan Progress Education Trust’ın (PET) yöneticisi Sarah Norcross ise tekniğin kullanılırken dikkatli olunması gerektiğini söylüyor.
Bazı uzmanlar tarafından mucizevi bir metot üzere görülse de risksiz değil. Birtakım uzmanlar da genetik gerecin bir yumurtadan başkasına taşınmasının, genlerin tabir edilme halini etkileyebileceğinden telaş duyuyor. Genlerin aktivitesini bozmak da kanser yahut diyabet üzere daha sonra sıhhat meseleleri yaşama riski taşıyan bir çocuğun dünyaya gelmesine neden olabilir.
UYGULANMASI İÇİN ONAY GEREKİYOR
Mitokondriyal hastalıklar, annenin mitokondrilerindeki küçük makine dairelerindeki yanılgılar yoluyla bebeğe miras kalır. Lakin MDT prosedürüyle bayanların hastalıklı mitokondrileri ikinci bir bayanın yumurtasından alınan sağlıklı mitokondrilerle değişir.
MDT’deki ilerleme, parlamentonun 2015 yılında prosedüre müsaade vermesiyle bir arada gerçekleşti. İki yıl sonra, Newcastle kliniği, usulü uygulamada yetkili birinci ve tek ulusal merkez oldu. Yolun uygulanması için onay, İngiltere’nin İnsan Döllenmesi ve Embriyoloji Kurumu (HFEA) tarafından hadise bazında verilir. Şimdiye kadar da en az 30 olaya yeşil ışık yaktı.
İngiltere’nin doğurganlık düzenleyicisi İnsan Döllenme ve Embriyoloji Kurumu’nun (HFEA) CEO’su Peter Thompson sistemle ilgili şunları söyledi: “Mitokondriyal bağış tedavisi, önemli kalıtsal mitokondriyal hastalığı olan ailelere sağlıklı bir çocuk mümkünlüğü sunuyor. Birleşik Krallık, düzenleyici bir ortamda mitokondriyal bağış tedavisine müsaade veren dünyadaki birinci ülkeydi.”
Kaynak: Sözcü