Normal şartlarda ürik asit insan kanında çözünür halde dolaşır ve böbreklerden süzülerek idrar yoluyla atılır. Ürik asidin çok fazla üretilmesi yahut böbrekler yoluyla kâfi atılamaması sonucunda fazla ölçüdeki ürik asit, iğne gibisi ürat kristalleri oluşturup eklem içine ve etraf dokulara sızarak birtakım sıhhat problemlerine yol açar. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, ürik asit yüksekliğinin bedene tesirlerini ve düşürme yollarını şöyle anlattı:
Prof. Dr. Osman Erk
Neden yükselir?
Ürik asit fazlalığı genel olarak bir protein fazlalığı hastalığı olarak düşünülmektedir. Yüksek ölçüde protein içeren besinlerde yüksek oranda kimyasal bir bileşik olan pürin bulunur. Bilhassa pürin açısından varlıklı besinlerin tüketilmesi ve bu besinlerin sindirilmesi sonucu bedende fazla ölçüde ürik asit oluşur. Yüksek protein içeren az yağlı süt ve süt eserleri, peynir ve yumurtada pürin ölçüsü hayli azdır. Yani protein tüketmekle ürik asit fazlalığı ortasında her vakit direkt bir alaka kurmak hayli zordur. Genel olarak çok proteinin yanı sıra çok antrenman (protein yıkımı artar), uzun vadeli açlık ve ağır diyetler ürik asit seviyesini artırır. Şayet, pürin bakımından varlıklı besinlerle beslenme alışkanlığınız varsa ve bunları bol ölçüde tüketiyorsanız, gut hastalığı geliştirme riskiniz artmaktadır. Fruktozdan güçlü mısır şurubundan imal edilen eserlerin tüketimindeki artışla birlikte ürik asit fazlalığı olgularında da önemli bir artış yaşanmıştır. Deneysel çalışmalarda fazla fruktoz verilmesi sonrası kanda ürik asit ve trigliserid seviyelerinin arttığı gösterilmiştir. Fazla alkol kullanımı da ürik asit fazlalığına yol açar. Şeker hastalığı, hipertansiyon ve ürik asit yüksekliği kardeş hastalıklardır. Biri ortaya çıktığı vakit başkasının de ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Ürik asit yüksekliği tıpkı vakitte metabolik sendrom olarak tabir edilen bir tablonun da ögelerinden biridir. Metabolik sendromda abdominal obezite (bel kalınlığı), şeker hastalığı, hipertansiyon, kanda HDL’nin düşüklüğü ve trigliseridlerin yüksekliği bir ortada görülmektedir. Bu tablo içinde ürik asit yüksekliği karaciğer yağlanması ve hipertansiyona yol açtığı üzere, kalp damar hastalıkları riskini de artırabilir. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan idrar söktürücüler ve gündelik hayatta sık olarak kullanılan aspirin, ürik asidin böbreklerle atılımını zorlaştırarak bedendeki ürik asit seviyesini artırabilir.
Nasıl düşer?
Kandan alınan örnek ile yapılan testler sonucu ürik asit olağan kıymeti; bayanlarda 6 mg/dl ve erkeklerde 7 mg/dl olarak belirlenmiştir.
■ Ürik asidi yüksek olanlar şu noktalara dikkat etmelidir:
■ Ürik asit yüksekliği metabolik bir hastalık olarak kabul edilmeli, kalori kısıtlaması yapılmalıdır.
■ Şekerli yiyecek ve içeceklerden bilhassa de mısır şurubu içeren besinlerden uzak durulmalıdır.
■ Şok diyet, süratli kilo verme ve çok antrenmandan kaçınılmalıdır.
■ Çok hayvansal proteinden uzak durulmalıdır.
■ Alkol tüketilmemelidir.
■ Bol sıvı bilhassa de su tüketilmelidir.
■ Aspirin ve idrar söktürücü taşıyan ilaçlardan uzak durulmalıdır.
■ Zerzevat ve meyve tüketimi artırılmalıdır (Çilek, kiraz, yaban mersini, patlıcan, kabak üzere pürinden yoksul olanlar).
■ Sakatat, karnabahar, çok kırmızı et, balık ve deniz eserleri, bezelye, mercimek, kuru fasulye, ıspanak, mantar, işlenmiş et ve kuşkonmaz üzere besinlerden kaçınılmalıdır.
Tedavi yolları nelerdir?
Ürik asit yüksekliğinin, asemptomatik yani belirti göstermeyen hastalarda tedavi edilmesi gerekmez. Ürik asit yüksekliği, altta yatan diğer bir hastalığa bağlı olarak gelişmişse öncelikle bu hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Gut, hiperürisemi ve monosodyum ürat kristallerinin eklem içi ve etrafında birikmesi sonucu ortaya çıkan metabolik bir hastalıktır. Ekseriyetle fazla protein ve alkol içeren bir yemek sonrası gece sabaha karşı ortaya çıkar. Erkeklerde sıktır. Gutun birinci ve en kıymetli belirtisi çok ağrılı, akut başlangıçlı bir eklem krizidir. En sık ayak başparmağında ortaya çıkar. Ayak başparmağı son derece ağrılı, şiş ve kızarıktır; elle dokunulduğunda bile harikulade ağrı vardır. Bu hastalığın tedavisinde, semptomları azaltmaya yönelik tedavi uygulanır. Kanda ürik asit oluşumunu azaltan ve idrar çıkışını artırarak ürik asidin bedenden atılımını hızlandıran ilaçlar kullanılır. Ürik asit yüksekliğinin neden olduğu bir başka hastalık olan böbrek taşlarının tedavisi de taşın boyutuna nazaran değişkenlik gösterir. İdrar yollarında tıkanıklığa neden olmayacak, idrarla kolay kolay atılabilecek taşlar için bol su içilmesi tavsiye edilir. Taşın idrar yollarından geçemeyecek kadar büyük olduğu durumlarda taş kırma, taşın cerrahi olarak çıkarılması üzere seçenekler gündeme gelebilir.
Kaynak: Sözcü