İktidarın uyguladığı iktisat siyasetleri sonucu ekonomik kriz her geçen gün daha da derinleşiyor, halk daha da yoksullaşıyor… Maaşlardaki erime ve alım gücündeki büyük düşüş en çok da besin alışverişi yaparken hissediliyor.
Özellikle dar gelirliler pazar, market yahut kasaba gitmeye artık korkuyor zira alışveriş yapmak onlar için kabus olmaya başladı. Yüksek fiyatlı etiketler karşısında çaresiz kalan vatandaşlar, almak zorunda oldukları yahut almak istedikleri besin eserlerini ya hiç alamıyor ya da porsiyon küçültüyor…
Biz de bir ailenin meskenine girmesi gereken temel besin eserlerinin fiyatlarını yerinde inceledik. Ortaya çıkan tablo, ‘Dört nüfuslu ve taban fiyatlı bir aile nasıl hayatta kalacak?’ diye düşündürdü.
Çünkü İstanbul’da bir mahalle kasabında kırmızı etin kilo fiyatı 120 TL ile 230 TL ortasında değişiyor… Tıpkı kasapta tavuk eti fiyatları ise 34 TL ile 80 TL aralığında. Birebir semtte bir balıkçı dükkanındaki fiyatlar da cep yakar vaziyette…
Hamsinin kilosu 30, mezgitin kilosu 80, çinekopun kilo fiyatı ise 90 lira. Birebir balıkların kilo fiyatı pazarda da sırasıyla; 30-50-70 TL… Balık tezgahlarından ve et reyonlarından geçen vatandaşların birçoklarının yansısı ise birebir: “Bu fiyatlar varken biz nasıl alacağız?”
Sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi ve kalsiyum deposu olan peynir fiyatları da artırımlardan nasibini almış durumda. Marketlerdeki paket peynirlerin fiyatı bile 60-95 TL aralığında. Pazardaki açık peynirler ise 99 liradan başlıyor, 160 liraya kadar çıkıyor.
Yumurta fiyatları da tıpkı durumda… 30’lu yumurta pazarda 65 liradan, markette ise 63 liradan satılıyor. Yani yumurtanın adet fiyatı 2 lirayı aşmış vaziyette.
Proteinden yoksun kalan dar gelirlinin son devası olan sebze-meyve fiyatları da yurttaşları üzüyor. Birtakım temel besin eserlerinin pazar ve marketteki satış fiyatları şu formda:
Karnabaharın marketteki kilo fiyatı 25 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Lahananın marketteki kilo fiyatı 6 TL – Pazarda 10 TL.
Havucun marketteki kilo fiyatı 9 TL – Pazardaki kilo fiyatı 10 TL.
Mantarın marketteki kilo fiyatı 20 TL – Pazardaki kilo fiyatı 35 TL.
Domatesin marketteki kilo fiyatı 20 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Fasulyenin marketteki kilo fiyatı 33 TL – Pazardaki kilo fiyatı 20 TL.
Pırasanın marketteki kilo fiyatı 20 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Salatalığın marketteki kilo fiyatı 20 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Patatesin marketteki kilo fiyatı 10 TL – Pazarda patatesin 3 kilosu 20 TL.
Soğanın marketteki kilo fiyatı 10 TL – Pazarda soğanın 4 kilosu 50 TL.
Sarımsağın marketteki kilo fiyatı 10 TL – Pazardaki kilo fiyatı 10 TL.
Patlıcanın marketteki kilo fiyatı 19 TL – Pazardaki kilo fiyatı 13 TL.
Kapya biberin marketteki kilo fiyatı 40 TL – Pazardaki kilo fiyatı 30 TL.
Yeşil biberin marketteki kilo fiyatı 20 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Yerli muzun marketteki kilo fiyatı 17 TL – Pazardaki kilo fiyatı 18 TL.
Mandalinanın marketteki kilo fiyatı 15 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Portakalın marketteki kilo fiyatı 17 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Kırmızı elmanın marketteki kilo fiyatı 15 TL – Pazardaki kilo fiyatı 15 TL.
Araştırma yaptığımız market, kasap ve balıkçı dükkanının da bulunduğu İstanbul Kağıthane’de bir semt pazarında yurttaşlara mikrofon uzattık, “Pahalılık nedeniyle artık yiyemediğiniz besinler neler?” diye sorduk.
Verilen karşılıklar şöyle oldu:
“KENDİME MUZ ALACAKTIM ALAMADIM”
Türkmen Karabulutlu: “Hiçbir şeyi alamıyoruz, her şey çok kıymetli. Neyi anlatayım ki? Mesela biber alıyorduk evvelden 1-2 kilo artık yarım kilo alıyoruz. Yalnızca ben değil herkes o denli. Kendime muz alacaktım, öteki meyveler alacaktım ancak alamadım. Bütçe onlara kalmadı param gitti.”
“ESKİDEN RAHATÇA ALIYORDUK”
Nuriye Kapıcıoğlu: “Etiketler bütçeyi çok zorluyor. Balık istedim alamadım, tereyağ, peynir… Ne anlatayım ki? Evvelden rahatça alıyorduk, her şey daha düşüktü ona nazaran bütçemiz yetiyordu. Artık bir taraftan veriyor, bir taraftan gidiyor. Ben Trabzon’luyum, balık yiyemiyorum.”
“GELİR AZ MASRAF ÇOK”
Melahat Aracı: “İstediğimi alamıyorum, lahana 30 lira, en ufak bir şey 10 lira. Hepsi değerli. İstediklerimi alamadan çıkıyorum. Her şey lazım konuta alamıyoruz ki. Gelir az sarfiyat çok.”
“BÜTÜNÜ ALAMIYORUZ, YARIMI ALIYORUZ”
Gönül Çoban: “Etiketler bize çok şeyler düşündürtüyor. (Elindeki karnahabarı göstererek) Bütünü alamıyoruz, yarımı alıyoruz tahminen yarımın da yarısını yaptıracağım. Evvelden bütün alıyorduk. Haftada bir kez alıyordum zati artık aya geçtik artık, haftayı bırak. Domates, salatalık, biber… Bakıp geçiyoruz. Bundan daha yüksek olmasın da.”
“HİÇBİR ŞEY ALAMADAN GİDİYORUM”
Cevat Okkan: “Yumurta alacağım ancak alamıyorum. Hamsi alacağım 30-40 lira balık değerli. Hiçbir şey almadan gidiyorum.”
“ET, SÜT, BALIK, PEYNİR KENARDA KALDI”
Mehmet Topçu: “Domates, fasulye alamıyoruz. Kimi şeyleri alamıyoruz, pas geçiyoruz. Evvelden alıyorduk lakin artık alamıyoruz. Hayat pahalılığı çok. Et, süt, balık, peynir bunlar kenarda kalan şeyler, hiç alamıyorum.”
“PATLICAN, KARNABAHAR, MEYVE ALAMADIM”
Ayten Kartal: “Patlıcan alacaktım ancak alamadım, karnabahar alamadım. Meyve alamadım, birer havuç, kıvırcık, yeşillik onları alıyorum. Durum kritik, yeterli hissettirmiyor. Kira veriyorum 5 bin lira kolay mı? Eşim emekli lakin yeniden de çalışıyor, yetmiyor ki emekli parası.”
“HEPSİNİ ALMA İMKANIN YOK”
Gülcan Topçu: “Her bir şey değerli, ucuz olan bir şey yok ki. Listede zerzevat meyve var fakat hepsini alamayız. Nereden hepsini alıyorsun? 1-2 yemeklik zerzevat, 1-2 meyve o kadar. Artık hepsini alma imkanın olmuyor.”
“KISMAK ZORUNDA KALIYORUZ”
Ali Bıyıklı: “Tabii ki oluyor, domatesi 3 kilo alıyorsam şu an 1 kilo alıyorum, biberi 1.5 kilo alıyorsam yarım kilo alıyorum, haliyle kısmak zorunda kalıyoruz. Benim durumum âlâ olabilir, ben burada ölçü değilim lakin minimum fiyatla çalışıp, 3-4 bin lira mesken kirası verip, çocuk okutan beşerler var. Simit dahi yiyemeyen, alamayan beşerler var.”
“EMEKLİ, PAZARDAN GELİP İSTEDİĞİNİ ALAMAZ”
Nihal Bölükbaşı: “Bu yıl hiç fiyatlar düşmedi, yazın da kışın da. Kış zerzevatı, vaktinde almak istediklerimiz artık çok kıymetli. Fiyatlar verilen emekli maaşına nazaran artık çok çok değerli. Bir emeklinin gelip her istediğini alması çok sıkıntı pazardan. En azından emekli maaşlarını, taban fiyatı yükseltsinler ya da fiyatlara indirim yapsınlar. Daima söyleniyor fakat hiç yapılmadı, söylendiğiyle kaldı bu da daima.”