Diyarbakır’da zelzeleden en çok etkilenen merkez Bağlar İlçesinde orta ve ağır hasarlı olup acil yıkım kararı verilen binaların 1993 ve 2000 yıllarında inşa edildikleri belirlendi. İmar kanunu, proje ve ruhsata ters inşa edilen bu binaların neredeyse tamamının tapularının arsa hisseli olduğu ve e-devlet sistemindeki hasar tespit kayıtlarında konut bile görünmediği öğrenildi.
BİNALARINI YENİLEDİLER
Bunlardan bir kısmı da imar affından yararlanıp yapı kayıt evrakı aldıktan sonra binalarına doğalgaz aboneliği alıp akabinde ısı yalıtımı sağlamak için mantolama yaptı. Yıkım kararı alınan ağır ve orta hasar verilen binaların 30 yıllık eski yapılan olmasına karşın yüzde 90’ının dış cephelerinin yenilendiği gözlendi. Dar gelirli vatandaşların yükte olduğu bu yapılarda ikamet eden depremzedelerin sevinci yalnızca 5 yıl sürdü. Sarsıntıdan en çok etkilenen bölgeler merkez Bağlar İlçesinin 5 Nisan, Mevlana Halit, Pir Şamil, Körhat, Yunus Emre ve Kaynartepe mahalleri oldu.
2 BİN 295 YAPI AĞIR HASARLI
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğünce oluşturulan hasar tespit kurullarının alandaki çalışmaları tamamlandı. Kamu güvenliği açısından risk taşıdığı ve tehlike arz ettiği için 74 bina için acil yıkım kararı alındı. 25.193 yapıya az hasarlı, 2.236 yapıya orta, 2.295 yapıya da ağır hasarlı raporu verildi. Bu kere hasar kaydına yapılan itirazlar tekrar kıymetlendirecek. Acil yıkılacak olan orta ve ağır hasar verilen binaların yüzde 80’i imar mevzuatı, ruhsat ve projeye karşıt, kimilerinin da direkt ruhsatının bile olmadığı ortaya çıktı.
İMAR AFFINDAN YARARLANANLAR VAR
Ağır hasarlı olduğu için tahliye edilen binalar ile güçlendirme kararı alınan orta hasarlı binaların neredeyse tamamı 1990’lı yılların başında inşa edilmiş. Bu binaların birçoğunun ruhsatı olmadığı için kayıtlarda arsa hisseli göründüğü ve e-devlette bina olarak görünmediği, lakin 2018’de çıkarılan imar affından yararlananların yapı kayıt evrakı aldıkları için bu yapıların sisteme ağır ve orta hasarlı olarak girişi yapıldı.
İKİ BAKANLIK KAMU SPOTUYLA “BİNANIZI YALITIN” DİYORDU
Bu yapılardan “Ruhsatsız kaçak yapı” olarak görünen bir kısmının imar affından yararlandıktan sonra yapı kayıt evrakı alarak kat irtifaklı yahut kat mülkiyetli konut üzere her türlü abonelik ve alt yapı hizmetlerinden de yararlandı. Birçoğu doğalgaz aboneliği alan kat malikleri en az 30 yıllık olan bu çürük binalara ısı yalıtımı sağlamak için giydirme ve mantolama sistemi yaparak dış cephelerini yeniledi. Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Güç ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı İmar affından sonra televizyonlarda yayımladığı kamu spotlarında, “Enerji verimliliğini artırmak için binanızı mantolama ile yatılın, ısı kaybını önleyin, güç tasarrufu sağlayın. Hem sen kazan, hem Türkiye kazansın” dedi.
GİYDİRME YAPTILAR FAKAT ARTIK ÇADIRDA YAŞIYORLAR
Birçoğu kalorifersiz sobalı binalar olan Bağlar’daki acil yıkılacak, ağır ve orta hasarlı binalar İmar affından yararlanıp doğalgaz aboneliği aldıktan sonra bu defa binalarına ısı yalıtımı yaptırabilmek için birleşip kredi çekerek dış cephelerini hane başı 20-25 bin lira bedelle iskele kurup yeniledi.
Dar ve orta gelirli vatandaşların ikamet ettiği vatandaşların sevinci kursağında kaldı. 5 yıl sonra sarsıntıda binaları ya yıkıldı, ya da ağır ve orta hasar kaydı oluşturularak yıkım kararı alındı. Birçoğu artık parklarda kurulan AFAD çadırlarında güç bir yaşama mahkûm olurken, yıkımı yapılan 30 yıllık binaların neredeyse tamamının dış cephelerinin izolasyondan geçirildikleri görüldü.