Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) konut sahipliğinde, OECD ve Avrupa Eğitim Vakfı (ETF) işbirliği ile Türkiye’nin mesleksel eğitim alanında gerçekleştirdiği ıslahatı ele almak üzere OECD İstanbul Merkezinde düzenlenen “Geleceğe Hazır Bir Mesleksel Eğitim ve Öğretim Sistemi İnşa Etmek: Türkiye’de Mesleksel Eğitim ve Öğretim Islahatlarının Tecrübelerini Öğrenmek” bahisli konferans başladı.
Konferansın açılışında konuşan Bakan Özer, her ülkenin en kalıcı sermayesinin beşeri sermaye, bunun niteliğini artırmada kullanılan en değerli enstrümanın da eğitim olduğunu, bu yüzden OECD ülkelerinin 1950’li yıllardan sonra eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranlarını yüzde 90’ların üzerine taşıdıklarını ve eğitimde kitleselleşme evresine ulaştıklarını söyledi.
Türkiye’nin 2000’li yıllara kadar bu süreci çok başarılı bir halde yönetemediğini, 2000’li yıllarda ilkokul hariç eğitimin tüm kademelerinde okullaşma alanlarının yüzde 50’nin altında olduğunu aktaran Özer, son 20 yılda eğitimin bu eksikliğini gidermede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde devasa bir atılım yapıldığını vurguladı.
Bakan Özer, 2000’li yıllarda yüzde 11 olan okul öncesindeki okullaşma oranının yüzde 98’e, ilkokulda okullaşma oranının yüzde 99,63’e, ortaokulda okullaşma oranının yüzde 99,44’e ulaştığını kaydetti.
Özellikle 4+4+4 reformundan sonra ortaöğretimdeki okullaşma oranlarında devasa bir artış olduğuna dikkati çeken Özer, 2000’li yıllarda liselerdeki okullaşma oranı yüzde 44 iken bugün oranının yüzde 95’e çıktığını bildirdi.
Son 20 yılın eğitimde kitleselleşme evresinin gerçekleştiği bir periyoda tekabül ettiğini ve bunun iki kazananı olduğunu belirten Özer, şöyle konuştu:
*Birincisi, sosyoekonomik düzeyi görece dezavantaj olan bölümler. Yani eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmek için tarihi bir periyot yaşanmış oldu.
*Onların hepsi eğitime katılabildi. Okul öncesinden yükseköğretime kadar fiyatsız bir formda eğitimden yararlanabilme imkanına kavuştular. İkincisi ise kız çocuklarının okullaşma oranında kendisini gösterdi. Son 30-40 yılda bu ülkede kız çocuklarının okullaşmasıyla ilgili devasa seferberlikler yapılmasına karşın istenilen sonuç elde edilememişti.
*İşte son 20 yıldaki bu dönüşüm, kız çocuklarının okullaşmasındaki tüm pürüzleri de ortadan kaldırdı. 2000’li yıllarda ortaöğretim düzeyindeki kız çocuklarının okullaşma oranları yüzde 39,2 iken bugün yüzde 95’e ulaştı.
*Yani Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birinci sefer eğitimin tüm kademelerinde cinsiyet, bölge ayrımı yapmadan tüm çocuklarını eğitimle buluşturabilme muvaffakiyetini gösterdi.
*Sayın Cumhurbaşkanımıza eğitime göstermiş bu müspet ayrımcılıktan ötürü en içten şükranlarımızı bu vesileyle arz etmek isterim.
Eğitimin büyümesi sürecinde çok kritik bir yol izlendiğini, eğitimde kalite odaklı bir büyüme yaşandığını belirten Özer, Türkiye’nin son 20 yılda PISA ve TIMMS üzere memleketler arası kuruluşların yaptığı araştırmalarda muvaffakiyet grafiğini daima yükselttiğine işaret ederek, eğitimde bir taraftan kitleselleşme evresi devam ederken öbür taraftan da kalitenin daima uygunlaştırıldığını söyledi.
Mesleki eğitim konusunda başarılı öğrencilerin uzak durması nedeniyle tüm dünyada önemli bir sorun yaşandığını anlatan Özer, Türkiye’nin ise bu süreçte kendine has diğer sorunlarla karşılaştığını, bilhassa 1999 yılında meslek lisesi mezunlarının yükseköğretime erişimini engellemeyle ilgili eğitim siyasetinin bu trendi çok daha travmatik hale getirdiğini ve akademik olarak başarılı öğrencileri meslek eğitiminden büsbütün uzaklaştırdığını kaydetti.
Milli Eğitim Bakanı Özer, 2012’de katsayı uygulamasının kaldırılmasının akabinde mesleksel eğitimin güçlendirilmesi için gayret sarf edildiğini belirtti.
Türkiye’de meslek eğitimin mesleksel teknik Anadolu liseleri ve mesleksel eğitim merkezleri olmak üzere iki kanaldan yönetildiğini anlatan Özer, yaptıkları kıymetli değişikliklere işaret ederek, şunları söyledi:
*Meslek liselerinde özel dalın hissesi dünya ortalamasına nazaran düşük olduğu için özel bölümün rastgele bir finansal katkısını almadan yalnızca tecrübelerini paylaşmak üzere birlikte bir idare modelini geliştirdik.
*Artık meslek liselerinde, mesleksel eğitim verilen tüm alanlarda müfredatı birlikte güncelliyoruz. Öğrencilerimizin işletmedeki marifet eğitimlerini birlikte planlıyoruz. Mesleksel eğitimin kalitesi için çok kritik olan öğretmenlerin işbaşı ve mesleksel gelişim eğitimlerini birlikte düzenliyoruz. Tek bir şey istiyoruz, istihdamda öncelik.
Mesleki eğitimde başlattıkları bu dönüşümde bir yıl içerisinde akademik olarak başarılı öğrencilerin meslek liselerine gelmeye başladıklarını gördüklerini lisana getiren Özer, LGS’de birinci kere yüzde 1’lik muvaffakiyet diliminden öğrencilerin meslek lisesini tercih ettiklerini, başarılı öğrencilerin artık mesleksel eğitimde gelecek gördüklerini ve mesleklerine buna nazaran planladıklarını aktardı.
Bakan Özer, mesleksel eğitimdeki üretim kapasitesini de artırmaya başladıklarını belirterek, “Bu kapasiteyi arttırdıktan sonra çabucak bunu fikri mülkiyetle taçlandırmaya başladık. Baktık ki mesleksel eğitimde hakikaten patent, yararlı model, marka tasarım kapasitesiyle ilgili çok değerli bir potansiyel var. Sayın Cumhurbaşkanımızın teşrifleriyle Türkiye’de 55 AR-GE merkezi açtık. Ulusal Eğitim Bakanlığı temel eğitim ve ortaöğretimde yılda yaklaşık 3 fikri mülkiyet tescili alırken, şu anda Ulusal Eğitim Bakanlığının tescil sayısı 8 bin 300’lere ulaştı ve bunlar ticarileşmeye başladı.” diye konuştu.
Milli Eğitim Bakanı Özer, Türkiye’nin geçmişindeki bin yıllık ahilik kültüründe yer alan çıraklık, kalfalık ve ustalık eğitiminin örnek alınarak bir gün okulda dört gün işletmede maharet eğitiminin yapıldığı eğitim cinsine el attıklarını, bunun gayesinin küçük ve orta ölçekli işletmelerin en fazla gereksinim duyduğu insan kaynağını yetiştirmek olduğunu söyledi.
25 Aralık 2021’de iki kıymetli kanun değişikliği yapıldığını anımsatan Özer, bu kanun değişikliğiyle daha öncesinde patron üzerine yük olan minimum fiyatın öğrencilere verilen hissesinin tamamını devletin karşılamaya başladığını kaydetti.
Söz konusu tarihte mesleksel eğitim merkezlerinde 159 bin olan çırak, kalfa sayısının bugün prestijiyle 1 milyon 108 bine yükseldiğini aktaran Özer, “2022 yılındaki maksadımız 1 milyondu, aralık ayına gelmeden 1 milyon 108 bine ulaşmış olduk. İnanıyorum ki 2022 yılını 1 milyon 200 binler bandında tamamlayacağız ve 2023 yılında da bu büyüme giderek artmaya devam edecek.” dedi.
Bu çırak kalfa sayısının yüzde 55’inin 18 yaş üzeri, 326 bininin de bayan olduğunu aktaran Özer, “Yani bayanlar da artık iş gücü piyasasına geçişlerinde mesleksel eğitimle donatılarak çok daha dirençli, çok daha güçlü bir biçimde hayatlarını devam ettirmekle ilgili çok değerli bir enstrüman kazanmış olacaklar.” değerlendirmesini yaptı.
Milli Eğitim Bakanı Özer, mesleksel eğitimde yaşanan dönüşümün yalnızca iş gücü piyasasının gereksinim duyduğu insan kaynağının yetişmesini değil birebir vakitte orta öğretim sisteminin de istikrarını bulmasını sağladığını söz etti.
Bu tecrübeleri tüm dünyayla paylaşmak için 2022’de 7 milletlerarası mesleksel teknik Anadolu lisesi kurduklarını ve birinci defa mesleksel eğitime memleketler arası öğrenci almaya başladıklarını anlatan Özer, “Yani Türkiye, o tüm antidemokratik uygulamalarla, müdahalelerle travmatik hale gelen mesleksel eğitimi ayağa kaldırdığı üzere artık yalnızca kendi problemlerini çözen değil, bölgesine ilham veren, paylaşacak çok şeyi biriktirmiş olan bir ülke pozisyonuna geldi.” diye konuştu.
Avusturya, İsviçre, Arnavutluk, Azerbaycan, Mısır, Hırvatistan, Fas, Slovakya, Gürcistan üzere ülkelerin yanı sıra memleketler arası birçok kuruluş ve Türkiye’deki iş dünyası, bölüm ve STK temsilcilerinin katıldığı konferansta, açılış konuşmalarının akabinde OECD Eğitim ve Maharetler Yöneticisi Andreas Schleicher ve ETF Xavier Mathru de Cortada birer sunum yaptı.
OECD ülkeleri ve başka ülkelerden gelen siyaset yapıcılar ve toplumsal ortaklar için mesleksel eğitim sistemlerine hassas, esnek, yenilikçi ve öğrencilerin değişen iş dünyasına geçişini destekleyici siyasetlere ve uygulamalara ait deneyim paylaşımının yapıldığı konferans, oturumlarla devam ediyor. (AA)